Chuyện chưa kể sản xuất bộ kit phát hiện Covid-19 "made in Việt Nam"

“Tôi không thích câu “người Việt dùng hàng Việt”… Tại sao không phải là “người Việt dùng hàng tốt, giá tốt”, ông Phan Quốc Việt, Giám đốc Công ty CP Công nghệ Việt Á chia sẻ với Báo Giao thông tại sự kiện ra mắt bộ sinh phẩm phát hiện Covid-19 ngày 5/3.

Giá chỉ bằng 1 nửa kit test của Mỹ

Trưa 5/3, Bộ KH&CN họp báo công bố kết quả nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm (bộ kit) real-time RT-PCR one step phát hiện virus corona chủng mới (SARS-CoV-2). Đây được coi là kết quả “1 tháng+1 đời nghiên cứu” của Học viện Quân y phối hợp với Công ty CP Công nghệ Việt Á. Bởi lẽ, từ khi được giao nhiệm vụ nghiên cứu tới khi cấp phép sản xuất đại trà chỉ trong vòng một tháng. Tuy nhiên, đằng sau đó là nỗ lực ngày đêm, trí tuệ sáng tạo của hàng loạt các nhà khoa học trong và ngoài nước.

Thế nhưng ít ai biết, người đứng đầu Việt Á cũng là thành viên “già nhất” trong công ty chính là Giám đốc Phan Quốc Việt, sinh năm 1980. Chia sẻ về thành công của bộ kit phát hiện virus SARS-CoV-2, vị giám đốc trẻ của Việt Á cười tươi. “Ngay từ khi xuất hiện ca bệnh đầu tiên tại Trung Quốc, chúng tôi đã kết hợp với các nhà khoa học tại Học viên Quân y chủ động thu thập thông tin về virus này. Ngay khi Bộ KH&CN “phát lệnh”, các bên đã nhanh chóng ráp lại, nhanh chóng ra sản phẩm. Đây là thành quả của sự hợp tác giữa các bộ, ngành, nhà khoa học và DN trong bối cảnh phải chịu sức ép rất lớn từ cộng đồng trước sự lây lan của đại dịch. Tôi chỉ muốn nói rằng: Một cây làm chẳng nên non, 3 cây chụm lại trị èn cô vy (nCoV-PV)”, Giám đốc Việt Á bộc bạch.

Theo ông Việt, tới nay, trên thế giới có rất ít bộ kit phát hiện virus SARS-CoV-2 được thương mại hóa, song với năng lực của Việt Á, sau khi được Bộ Y tế cấp phép, có thể sản xuất khoảng 10 nghìn bộ kit/ngày, khi cần huy động có thể tăng công suất lên 3 lần, hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu hỗ trợ quốc tế trong tình trạng dịch bệnh Covid-19 bùng phát. “Không giống như sản phẩm thông dụng như khẩu trang y tế, nước rửa tay… với kinh nghiệm hơn 10 năm sản xuất bộ kit thử, chúng tôi hoàn toàn chủ động nguồn nguyên liệu, không lo bị đứt nguồn hàng”, ông Việt khẳng định.

Dù ra đời muộn hơn so với bộ kit của Mỹ và WHO sản xuất, tuy nhiên bộ kit real-time RT-PCR one step của Việt Nam lại có ưu điểm về giá thành và hiệu suất sử dụng. “Mỗi bộ kit được đóng gói chứa khoảng 50 test với giá từ 400 - 600 nghìn đồng/kit, chỉ bằng 1/2 so với chi phí theo quy trình kiểm nghiệm virus SARS-CoV-2 của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC). Trong khi đó, độ chính xác, độ nhạy là tương đương đạt 100%. Ngoài ra, khả năng bộ kit của Mỹ phải tốn tới 4 test/mẫu bệnh phẩm, còn sản phẩm của Việt Nam chỉ cần thao tác 1 lần 1 test/mẫu bệnh phẩm là cho kết quả trong khoảng thời gian 1 tiếng, không kể công đoạn xử lý mẫu. Do đó, có thể khẳng định, hiệu suất bộ kit của Việt Nam gấp 4 lần so với sản phẩm Mỹ, đáp ứng nhu cầu ngay cả khi mẫu bệnh phẩm tăng đột biến”, ông Việt phân tích.

Chất xám phải để phục vụ cộng đồng

Nhận định về năng lực của Việt Á, GS.TS. Lê Bách Quang, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư cơ sở Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, cho hay: “Việt Á hiện đang chiếm tới 70% thị trường sản phẩm bộ kit thử nghiệm các tác nhân gây bệnh tại Việt Nam. Đây cũng là đơn vị đầu tiên trong nước xuất khẩu bộ kit thử ra nhiều nước trong khu vực”.

Lập nghiệp từ năm 2007, trong tay chàng kỹ sư chuyên ngành sinh học phân tử Phan Quốc Việt chỉ có khoảng 80 triệu đồng với sự góp sức của 4 thành viên khác. Trải qua bao thăng trầm, Việt Á hiện có hơn 300 lao động với chi nhánh tại hầu hết các tỉnh, thành trên cả nước. Được biết, trước khi sản xuất thành công bộ kit thử nghiệm virus SARS-CoV-2, Việt Á là đơn vị được Bộ Y tế cấp phép sản xuất 15 bộ kit thử trong đó có nhiều tác nhân gây bệnh thông dụng như: Lao, Viêm gan A, Viêm gan B, Tay - chân - miệng, HPV… Đáng nói, so với sản phẩm nhập khẩu cùng loại, sản phẩm của Việt Á đều có giá rẻ hơn từ 4 - 10 lần.

“Đối với sản phẩm y tế, chúng tôi thường nói về nguyên tắc “hoặc được tất cả hoặc không có gì”. Một chiếc điện thoại với chức năng nghe gọi có thể có giá từ vài trăm nghìn tới hàng chục triệu đồng. Tuy nhiên, sản phẩm y tế liên quan tới sức khỏe con người nếu không đạt chất lượng thì dù cho không cũng chẳng ai cần. Ngược lại, nếu đạt chất lượng thì giá đắt mấy cũng mua”, anh Việt chia sẻ và nói: “Người ta cứ nói Việt Nam rất khó cạnh tranh trong lĩnh vực công nghệ cao, tuy nhiên với sản phẩm kit thử tác nhân gây bệnh, tôi dám chắc chúng ta không hề thua kém, nói không ngoa, các công ty nước ngoài khó có thể chen chân vào thị trường này”.

Với phương châm “chất xám phải để phục vụ cộng đồng”, nên khi được hỏi về lợi nhuận từ sản phẩm y tế, Giám đốc Việt Á cho biết: “Chúng tôi tìm mọi cách tiết kiệm chi phí, giảm giá, trong khi chất lượng tương đương với thế giới nên biên độ lợi nhuận không cao”.

“Tôi không thích câu “người Việt dùng hàng Việt” bởi lâu nay một số DN Việt vẫn lợi dụng nó để nâng giá sản phẩm. Tại sao chúng ta không quan niệm người Việt dùng hàng tốt, giá tốt? Hàng sản xuất trong nước hoàn toàn có lợi thế so với hàng nhập khẩu, ít nhất về chi phí vận chuyển. Anh sản xuất trong nước trước hết phải phục vụ người dân trong nước, tại sao lại tăng giá tới mức cắt cổ? Chất xám cần để phục vụ cộng đồng”, vị giám đốc chia sẻ.

Bộ kit phát hiện virus Covid-19 nhanh của Việt Nam được WHO xin chia sẻ