Căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang với những cuộc trả đũa liên tiếp làm gia tăng rủi ro địa chính trị toàn cầu, gây tác động tiêu cực đến triển vọng giá xăng dầu toàn cầu.
Cho đến nay, giá xăng dầu vẫn giữ ở mức thấp và ổn định. Mức giá tương đối thấp đã góp phần kiềm chế lạm phát và xoa dịu phần nào lo ngại của người tiêu dùng.
Giá xăng thường có xu hướng tăng vào mùa hè do nhu cầu đi lại trong kỳ nghỉ tăng mạnh, tuy nhiên kịch bản quen thuộc này đang thay đổi đáng kể trong bối cảnh căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang. Các cuộc tấn công trả đũa liên tiếp giữa hai bên đã làm gia tăng đáng kể rủi ro địa chính trị toàn cầu.
Theo các nhà phân tích, mức độ phản ứng của Iran và khả năng nó có làm gián đoạn dòng chảy dầu từ Trung Đông hay không, sẽ đóng vai trò quyết định việc giá xăng tăng mạnh tới đâu.
Giá dầu đã ngay lập tức tăng vọt khi thị trường lo ngại về một cuộc xung đột khu vực quy mô lớn hơn có thể ảnh hưởng đến nguồn cung năng lượng trọng yếu toàn cầu.
Giá dầu tăng vọt
Trong tuần qua, giá dầu đã tăng khoảng 12% – mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 10/2022, khi OPEC thực hiện đợt cắt giảm sản lượng quy mô lớn.
"Chúng ta vẫn đang ở giai đoạn cao trào của khủng hoảng, và việc Iran gọi các cuộc tấn công là lời tuyên chiến không phải là tín hiệu tốt đối với dòng chảy dầu mỏ", ông Patrick De Haan, Phó Chủ tịch phân tích dầu mỏ tại nền tảng theo dõi nhiên liệu GasBuddy, cho biết.
Giá dầu thế giới tăng trở lại trước tình hình leo thang giữa Israel và Iran.
Ông De Haan dự đoán giá xăng sẽ tăng đáng kể trong những ngày tới do giá dầu thô tăng nhanh. "Tôi kỳ vọng giá xăng sẽ vọt lên, nhưng không quay trở lại mức cao kỷ lục. Điều đáng lo là liệu xung đột có vượt ra ngoài biên giới hiện tại hay không, và dòng chảy dầu có bị ảnh hưởng nghiêm trọng hay không", ông nói.
Cuộc chiến của Nga tại Ukraine từng khiến giá dầu và xăng tăng vọt vào đầu năm 2022, đẩy giá xăng lên mức kỷ lục. Tuy nhiên, lần này, thị trường bước vào khủng hoảng trong trạng thái giá năng lượng đang ở mức tương đối thấp, điều được xem là điểm tích cực hiếm hoi.
Có xuất hiện cú sốc nguồn cung?
Hiện vẫn còn nhiều bất định về việc giá xăng và dầu sẽ tăng đến đâu, bởi phản ứng cụ thể của Iran vẫn chưa rõ ràng. Một số chuyên gia cảnh báo rằng nếu Iran leo thang căng thẳng bằng cách tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng trong khu vực hoặc lực lượng quân sự Mỹ, giá dầu có thể vượt xa mức hiện tại.
"Giá dầu đang tăng vọt… và điểm dừng tiếp theo sẽ phụ thuộc vào việc Iran có tái lập chiến lược năm 2019, nhắm vào tàu chở dầu, đường ống và các cơ sở năng lượng trọng yếu trong khu vực hay không", bà Helima Croft, Giám đốc chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets, nhận định.
Căng thẳng leo thang tại Trung Đông có thể gây ra một cú sốc về nguồn cung dầu mỏ.
Mối lo ngại lớn nhất là khả năng Iran trả đũa bằng cách gây gián đoạn tại Eo biển Hormuz – tuyến hàng hải chiến lược kết nối Vịnh Ba Tư với các đại dương toàn cầu, đồng thời là điểm nghẽn dầu mỏ quan trọng nhất thế giới. Tehran từng nhiều lần đe dọa thực hiện điều này.
"Trong kịch bản Iran thực sự làm gián đoạn lưu thông tại Eo biển Hormuz, thị trường sẽ chứng kiến một cú sốc cung nghiêm trọng và giá dầu sẽ tăng mạnh", ông Jorge León, Trưởng bộ phận phân tích địa chính trị tại Rystad Energy, nhận định.
Điều này là dễ hiểu, bởi theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), mỗi ngày có khoảng 21 triệu thùng dầu đi qua tuyến đường này – tương đương gần 20% tổng lượng tiêu thụ dầu toàn cầu.
Tuy nhiên, theo Rystad Energy, nếu Iran lựa chọn phản ứng có kiểm soát hơn, chỉ nhắm vào các mục tiêu quân sự của Israel thay vì hạ tầng dầu khí, phản ứng của thị trường dầu mỏ có thể chỉ mang tính tạm thời và hạn chế, qua đó giúp kiềm chế mức tăng của giá xăng.
Giá dầu đạt 100 USD/thùng?
Bất kỳ nỗ lực nào nhằm phong tỏa tuyến vận chuyển tại Eo biển Hormuz đều sẽ phải đối mặt với Hải quân Hoa Kỳ – lực lượng đang hiện diện thường trực tại khu vực, trong đó có Hạm đội 5 đóng tại Bahrain.
Theo một cựu chuyên gia phân tích CIA, việc Iran phong tỏa hoàn toàn eo biển này trong thời gian dài là "cực kỳ khó xảy ra". Tuy nhiên, Iran vẫn có thể phá hoại bằng cách tấn công tàu chở dầu hoặc rải thủy lôi để gây gián đoạn giao thông hàng hải.
Goldman Sachs ước tính giá dầu có thể vượt ngưỡng 100 USD/thùng nếu xảy ra "gián đoạn kéo dài" tại Eo biển Hormuz.
Một tình huống như vậy sẽ khiến các nhà sản xuất chủ chốt trong OPEC – như Saudi Arabia và UAE – không thể tăng sản lượng để bù đắp nguồn cung thiếu hụt.
Dù vậy, các chuyên gia của Goldman Sachs vẫn cho rằng kịch bản này khó xảy ra. "Chúng tôi không kỳ vọng có sự gián đoạn nguồn cung thực sự từ Trung Đông", nhóm phân tích do ông Daan Struyven – đồng trưởng nhóm nghiên cứu hàng hóa của ngân hàng – khẳng định trong một báo cáo gửi khách hàng.