Có nên đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam?

Một phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội

Sáng 9/1, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến vào dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). Theo đó, việc quy định về tổ chức khu sản xuất, điểm lao động cho phạm nhân ngoài trại giam là một trong những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau được các đại biểu quan tâm góp ý.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu quy định tại điểm b khoản 4 Điều 17 Dự thảo Luật quy định: “Căn cứ yêu cầu thực tế của công tác giam giữ, quản lý và tổ chức lao động dạy nghề cho phạm nhân, trại giam tổ chức khu sản xuất, điểm lao động, dạy nghề ngoài trại giam. Việc tổ chức khu sản xuất, điểm lao động, dạy nghề ngoài trại giam do Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định”.

Theo bà Nga, có 2 loại ý kiến xung quanh quy định này, một ý kiến không tán thành vì lo ngại phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, ý kiến thứ hai tán thành nhưng cho rằng cần quy định chặt chẽ các điều kiện.

Cơ quan soạn thảo dự luật cùng cơ quan thẩm tra đều thống nhất đề nghị bổ sung quy định cho phép trại giam thành lập Khu sản xuất, Điểm lao động và cho phép trại giam phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi và phù hợp với pháp luật quốc tế, Uỷ ban Tư pháp nhấn mạnh, việc tổ chức cho phạm nhân lao động ngoài trại giam phải đáp ứng hai yêu cầu.

Trước hết, phải bảo đảm về an ninh, trật tự tại khu vực phạm nhân lao động; thực hiện đầy đủ các chế độ giam giữ, giáo dục cải tạo đối với phạm nhân; bảo đảm công khai, minh bạch việc phân phối lại kết quả lao động của phạm nhân một cách hợp lý và bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động.

Thứ hai là quy định mang tính nguyên tắc trong Luật các điều kiện đối với phạm nhân được chọn ra ngoài lao động, như: loại tội, mức hình phạt, thời gian chấp hành hình phạt tù còn lại, ý thức cải tạo, sức khỏe, độ tuổi lao động của phạm nhân..., trên cơ sở đó, giao Chính phủ quy định chi tiết.

Bày tỏ đồng tình cần bổ sung quy định cho phép trại giam thành lập Khu sản xuất, Điểm lao động, nhưng Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh cần đánh giá về chi phí ngân sách phải bỏ ra.

Ông Định cũng đề nghị làm rõ cụm từ “ngoài trại giam” khi cho phép trại giam phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân. Theo ông Định, nếu ngoài trại giam nhưng trong “Khu sản xuất, Điểm lao động” là có thể thực hiện được, song nếu đưa phạm nhân vào doanh nghiệp là không phù hợp.

Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình cũng lưu ý, cần phân biệt mối quan hệ giữa trại giam – phạm nhân và doanh nghiệp, tránh việc doanh nghiệp trực tiếp làm việc (hợp đồng) với phạm nhân.

Ông Bình cũng lưu ý việc phạm nhân lao động là bắt buộc, tuy nhiên, lao động để sản xuất ra sản phẩm thương mại lại là vấn đề khác, cần phải có sự tự nguyện tham gia của phạm nhân.

Nhấn mạnh quyền con người của phạm nhân, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển khẳng định, chế độ ta luôn hướng đến giáo dục để các phạm nhân hoà nhập sau khi chấp hành xong bản án. Do đó, việc cho lao động ngoài trại giam tại các điểm sản xuất là tạo điều kiện cho phạm nhân lao động, có thu nhập, nâng cao đời sống và có tay nghề.

“Cần phân loại, phạm nhân cải tạo tốt, tự giác thì được tạo điều kiện để lao động. Trong đội ngũ phạm nhân có người có trình độ lao động nhất định thì nên sử dụng. Quy định cứng quá thì khó thực hiện, do đó cần mở ra” để tạo điều kiện cho phạm nhân lao động” – ông Hiển góp ý.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng lưu ý, cần thực hiện đúng các quy định cũng như đảm bảo chính sách nhân đạo như sự tự nguyện lao động, hưởng thành quả lao động của phạm nhân.

“Tôi đồng ý chủ trương cho lập Khu sản xuất, Điểm lao động nhưng dưới dạng phân trại. Quan hệ giữa người bị giam giữ với cơ quan quản lý giam giữ, còn quan hệ giữa Điểm sản xuất với doanh nghiệp ở ngoài là quan hệ khác, chứ không phải phạm nhân ra làm việc cho một doanh nghiệp nào đó”- Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Đề nghị nghiên cứu hình thức “tù tại gia” để giảm tải trại giam