Đại biểu chỉ ra hàng loạt thủ đoạn rửa tiền, đề nghị đưa tiền ảo vào luật

Lợi dụng tiền ảo để rửa tiền

Chiều nay (24/10), tiếp tục chương trình làm việc, Quốc hội thảo luận tại tổ về Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi).

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Đức - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh của Quốc hội (đoàn TP.HCM) cho biết, hiện nay 7 thủ đoạn rửa tiền khác nhau mà cơ quan công an mất nhiều thời gian để điều tra, xử lý.

Thứ nhất là rửa tiền thông qua hình thức thành lập công ty vỏ bọc để mua bán khống hàng hoá. Theo đại biểu Nguyễn Minh Đức, thực tế, cơ quan điều tra Bộ Công an và các cơ quan tiến hành tố tụng đã làm rõ nhiều vụ án điển hình khi các đối tượng rửa tiền thành lập các công ty vỏ bọc; rồi lợi dụng kẽ hở của pháp luật để thực hiện hành vi rửa tiền, biến tiền bẩn thành tiền sạch.

Minh chứng là vụ việc của vợ chồng Nguyễn Thị Nguyệt và Phạm Anh Tuấn, cùng đồng phạm đã chuyển trái phép ra nước ngoài 30.000 tỉ đồng với hình thức thành lập 8 công ty khác nhau. 8 công ty này kinh doanh các ngành nghề khác nhau, nhưng mục đích chung đều xuất khẩu hàng hoá ra nước ngoài, thông qua đó đã chuyển ra nước ngoài 30.000 tỉ đồng.

"Với những thủ đoạn rửa tiền tinh vi như vậy, Luật Phòng chống rửa tiền của ta đã đủ hành lang pháp lý để ngăn chặn chưa? Bản thân tôi thấy rằng, các điều khoản trong dự thảo luật chưa đủ hành lang pháp lý để ngăn chặn hành vi này", đại biểu Nguyễn Minh Đức nêu.

Thứ hai, thủ đoạn thông qua nền tảng trò chơi trực tuyến, điển hình vừa qua là vụ thông qua các trò chơi điện tử để tổ chức đánh bạc trực tuyến lên tới hàng ngàn tỉ đồng liên quan đến Phan Sào Nam và Nguyễn Văn Dương.

Với hình thức này, người chơi có thể dùng tiền mặt để đổi thẻ (hay còn gọi là xèng) tham gia trò chơi. Khi trò chơi kết thúc, có thể rút và đổi thẻ đó thành tiền mặt. Như vậy, trường hợp đối tượng phạm tội rửa tiền, dùng tiền bẩn chơi những trò chơi trực tuyến như vậy, rồi đổi lại lấy tiền mặt, rõ ràng đây là hành vi rửa tiền rất tinh vi.

Vấn đề thứ 3 là núp bóng gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch. Trước đây, Ngân hàng Nhà nước có quyết định 1437 năm 2001, quy định không được chuyển quá 5.000 USD ra nước ngoài.

Thế nhưng, Nghị định 70 năm 2014 của Chính phủ hướng dẫn thực hiện pháp lệnh ngoại hối sửa đổi lại không còn quy định giới hạn chuyển tiền. Mục đích của Nghị định giúp cho các giao dịch được thuận tiện hơn, song có điểm hở đối tượng có thể lợi dụng chuyển tiền cho người thân ra nước ngoài bằng nền tảng giao dịch trực tuyến.

Ví dụ như một trường hợp ở quận 7, TPHCM đi du lịch sang Bồ Đào Nha, thông qua luật sư bên đó để mở tài khoản tại Bồ Đào Nha. Cá nhân sở hữu tài khoản này với tư cách là khách du lịch, tham gia vào một tổ chức từ thiện tại Bồ Đào Nha, yêu cầu người nhà chuyển nhanh hơn 2.000 euro ra nước ngoài.

"Vì không bị giới hạn qua nền tảng giao dịch trực tuyến như vậy, các đối tượng lợi dụng kẽ hở này để rửa tiền thì có kiểm soát được không, đề nghị cơ quan soạn thảo tính toán lại", ông Đức cho hay.

Thủ đoạn thứ 4 là rửa tiền thông qua hình thức chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người được hưởng thừa kế. Đây là vấn đề mới, chưa có nhiều quy định ràng buộc cần phải được nghiên cứu, thảo luận kỹ lưỡng.

Thủ đoạn thứ 5 là nhờ người thân mua bán, chuyển nhượng hoặc cho tặng bất động sản. Thủ đoạn thứ 6 mua bán cổ phiếu, trái phiếu. Đây cũng là những thủ đoạn rửa tiền phổ biến hiện nay.

Thủ đoạn thứ 7 là cung cấp các dịch vụ tiền ảo, bitcoin… Với tiền ảo, hiện nay pháp luật nước ta chưa chấp nhận nhưng đã có các hiệp hội, hoặc các tổ chức thực hiện hoạt động này. Cũng giống như trò chơi trực tuyến là dùng tiền thật để mua tiền ảo rồi đổi lại tiền thật. Như vậy các đối tượng có thể lợi dụng dùng tiền bẩn mua tiền ảo rồi rút ra thành tiền sạch.

Sửa đổi Luật Phòng chống rửa tiền phải cân nhắc đến tiền ảo

Cũng thảo luận về luật này, đại biểu Vương Quốc Thắng (Đoàn Quảng Nam) cho biết, vấn đề về tiền số và tài sản số là một sản phẩm công nghệ xuất hiện rất phổ biến trong thời gian qua. Tiền số và tài sản số rất dễ dàng được trao đổi trên phạm vi toàn cầu.

Do vậy, tiền số và tài sản số là một kênh để tội phạm lợi dụng rửa tiền và tài trợ khủng bố. Vấn đề này đã được nêu tại báo cáo 255 của Bộ Tư pháp ngày 29/10/2018.

Các báo cáo đã đề cập tiền số và tài sản số có nguy cơ bị lạm dụng để thực hiện các hoạt động phi pháp, trong đó có rửa tiền và tài trợ khủng bố. Do vậy cần nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý để quản lý tài sản số, tiền số, ngăn chặn rủi ro.

Bên cạnh đó, cần phải mở rộng phạm vi, đối tượng báo cáo là tổ chức cung cấp tài sản số để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền quản lý thanh tra giám sát.

Đại biểu Nguyễn Thành Trung (đoàn Yên Bái) thống nhất với tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế. Ông Trung cho biết, cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, nhất là công nghệ số, các chiêu thức rửa tiền diễn ra dưới nhiều hình thức, thông qua hoạt động đầu tư bất động sản, góp vốn đầu tư, lợi dụng thị trường chứng khoán.

Ngoài ra, còn những hình thức mới phát sinh khác như núp bóng hình thức kinh doanh online, đầu tư tiền ảo, tiền kỹ thuật số… dẫn đến khó quản lý.

Do vậy, ông Trung cho rằng cần thiết phải sửa đổi luật để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện. Đồng thời bao quát những hành vi rửa tiền mới phát sinh, phù hợp với cam kết quốc tế.

Nêu quan điểm liên quan đến dự thảo Luật phòng chống rửa tiền (sửa đổi), Thủ tướng Phạm Minh Chính cho hay khi thảo luận ở Chính phủ cũng có hai loại ý kiến. Tuy nhiên, tờ trình thống nhất không đưa nội dung tiền ảo vào quy định của dự thảo luật vì hiện chưa có căn cứ pháp lý để công nhận tiền ảo.

Tuy vậy, Thủ tướng cũng nhìn nhận thực tế được các đại biểu nêu và đặt ra câu hỏi: "Thực tế sử dụng thì có chế tài xử lý thế nào?". Theo Thủ tướng, dù Việt Nam không công nhận tiền ảo, nhưng loại tiền này vẫn được sử dụng. Tức dù không có chế tài xử lý thì thực tế vẫn diễn ra, với nhiều thay đổi, diễn biến nhanh.

"Thực tế đang vướng chỗ này, cũng rất sốt ruột. Vì vậy phải nghiên cứu chế tài xử lý phù hợp. Khi chưa được pháp luật công nhận thì có cách xử lý thế nào cho phù hợp và nên giao Chính phủ nghiên cứu xử lý",Thủ tướng nêu quan điểm.

Hôm nay, Quốc hội thảo luận về phát triển kinh tế, xã hội