Đổi thay vùng biên Gia Lai trên tuyến đường huyết mạch

Chỉ chưa đầy 10 năm, từ một con đường mòn xuyên rừng núi suốt dọc biên giới đường 14C nâng cấp thành Quốc lộ 14C trở thành điểm nhấn hạ tầng quan trọng cho phát triển kinh tế vùng biên, huyết mạch bảo vệ vững chắc phên dậu vùng biên Gia Lai.

Đường 14C nằm trong hệ thống đường Hồ Chí Minh huyền thoại ghi dấu tích thăng trầm, thời gian, từ những cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, bảo vệ, che chở để những chuyến hàng từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam được thông suốt, đến bước tạo đà động lực cho vận hội mới.

Hành trình xoá... đường đất

Tháng 2, mùa khô đã đi quá nửa mùa ở Tây Nguyên. Những cánh rừng cao su, rừng khộp bước vào mùa thay lá trên khắp vùng biên viễn. Chỉ đi trên một đoạn từ xã Ia Nan (Đức Cơ) đến địa phận xã Ia Mơ (Chư Prông) Gia Lai thôi, tuyến đường gần như là một khung trời “châu Âu”. Bầu trời xanh thẳm, bên cạnh là rừng rụng lá khiến cho QL14C cứ hun hút một màu.

Đoạn QL14C qua tỉnh Gia Lai có chiều dài khoảng 90 km, là tuyến giao thương chính vùng biên giới Việt Nam -Campuchia. Tại Gia Lai, điểm đầu tại Km 107 thuộc bờ Bắc sông Sê San (giáp địa phận tỉnh Kon Tum), điểm cuối tại Km 202 thuộc bờ Bắc sông Ia Hlốp (giáp địa phận tỉnh Đắk Lắk).

Sau năm 1975, tuyến đường được gọi là Tỉnh lộ 661. Sau đó Bộ Giao thông Vận tải quyết định chuyển thành QL14C, chạy song song và cách biên giới Việt Nam-Campuchia khoảng từ 6-11 km. Tuyến đường quan trọng này góp phần hoàn thiện hạ tầng giao thông, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội gắn với bảo vệ an ninh-quốc phòng các xã biên giới của tỉnh nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung. Dẫu mang trên mình một sứ mệnh vô cùng quan trọng, thế nhưng, chỉ mới đầu năm 2023, tuyến đường 14C qua Gia Lai đã chính thức xoá.... “đường đất”.

Ông Hà Anh Thái - Trưởng phòng Quản lý kết cấu hạ tầng giao thông (Sở GTVT tỉnh Gia Lai) cho biết, năm 1993, khi ông tốt nghiệp Đại học GTVT đã nhận nhiệm vụ tại tỉnh này. Đó là những ngày đầu tôi đến Tây Nguyên. Nhiệm vụ “đầu tay” lúc đó là khảo sát toàn tuyến đường 14C qua tỉnh Gia Lai.

“Năm đó, tôi được Sở giao nhiệm vụ cùng đoàn công tác khảo sát toàn tuyến đường 14C. Lúc đó, đường 14C chỉ là đường mòn nhỏ để lực lượng Biên phòng đi tuần tra. Hầu như con đường nằm trọn trong vùng rừng núi cách trở”, ông Thái kể và nói thêm: “Sau chuyến khảo sát, lần đầu tuyến đường được nâng cấp đó là tiến hành cho rọ đá để vượt suối. Đến năm 2010, toàn bộ 15 cây cầu trên tuyến được thi công xây dựng góp phần nối mạch đường 14C. Nhưng vẫn chỉ là nền đất đầy trắc trở”.

Ông Lê Văn Hạnh, Phó giám đốc Sở GTVT tỉnh Gia Lai cho biết: “Trước đây, con đường hoàn toàn là đường đất mùa khô bụi mù, mùa mưa thì lầy lội khó khăn vô cùng. Đi dọc tuyến đường ai cũng không khỏi xót xa bởi cảnh vất vả của người dân vùng phên dậu. Và cũng chính điều đó đã thôi thúc ngành GTVT tỉnh Gia Lai phải trách nhiệm cao để sớm hình thành tuyến đường phục vụ nhân dân phát triển kinh tế vùng biên”, ông Hạnh nói.

Gần 10 năm trước, (năm 2014) 24km đầu tiên Bộ GTVT làm chủ đầu tư triển khai thi công các đoạn cấp bách. Với quy mô dự án, tuyến đường được đầu tư 3 đoạn cấp bách tại Ia Grai (Km 115 - Km 121), Đức Cơ (Km 143-Km 151), Chư Prông (Km 186+500 - Km 190) được thảm nhựa (trung bình 7-8 tỉ đồng/km).

“Khi đường 14C được triển khai thi công, chúng tôi vui mừng khôn xiết vì khi con đường được hình thành đã tạo sức bật giúp người dân vùng biên thuận lợi đi lại, phát triển kinh tế. Nhà mới mọc lên san sát, dân cư quần tụ dọc tuyến đường, hàng hoá thông thương”, ông Hạnh kể và bày tỏ nỗi niềm khi vẫn còn 66km của 14C vẫn là đường đất. “Sở GTVT đã làm việc với Tổng cục Đường bộ (Bộ GTVT) để bàn cách “kiên cố hoá con đường”. Với mục tiêu là dần xoá đường đất, giao thông thuận lợi để người dân đi lại phát triển kinh tế và mục tiêu lớn hơn là phục vụ bảo vệ Tổ quốc”.

Ngay sau đó, Tổng cục Đường bộ đã đồng ý để Sở GTVT tỉnh Gia Lai triển khai xoá đường đất nhưng vấn đề nguồn ngân sách đầu tư lớn là rất khó. Vậy nên, Tổng cục Đường bộ đã thống nhất để Gia Lai sử dụng nguồn ngân sách bảo trì đường bộ triển khai sửa chữa đường 14C. Ngặt nỗi, nguồn ngân sách này không cao và chỉ sử dụng mục tiêu là sửa chữa đường bộ (2,7-2,8 tỉ đồng/km), nên chỉ triển khai ở mức giải phóng hành lang quy hoạch chỉ giới 30m, thi công làm nền đường và mặt đường là 5,5 -6m”.

“Từ năm 2016, mỗi năm Gia Lai triển khai kiên cố được khoảng 12-15km. Và tháng 1/2023, chính thức toàn tuyến QL14C qua Gia Lai xoá đường đất”, ông Lê Văn Hạnh nói và cho biết, việc xoá đường đất QL14C qua Gia Lai có ý nghĩa vô cùng lớn với quân dân vùng biên mà cũng có ý nghĩa rất lớn đối với Sở GTVT tỉnh. “Chỉ hơn 5 năm, 66km đường đất qua vùng biên giới được kiên cố hoá. Đường giao thông tới đâu, nhà mới khang trang mọc lên tới đó, phương tiện đi lại nườm nượp mỗi vụ mùa khiến chúng tôi vô cùng hạnh phúc”, ông Hạnh nói.

Con đường kết nối

Làng Ring (xã Ia Mơr, huyện Chư Prông) nằm ở đoạn cuối tuyến QL14C, tiếp giáp với xã Ia H’lốp (huyện Ea Soup, tỉnh Đắk Lắk). Trước đây, đoạn đường “mưa lầy, nắng bụi” chạy qua làng từng là nỗi khốn khổ của 113 hộ dân nơi này. Khó khăn về giao thông khiến tốc độ phát triển về mọi mặt bị kìm hãm một phần cũng chỉ vì giao thương cách trở.

“Giờ đây, cuộc sống người dân đã đổi khác nhiều, nhà cửa khang trang, ngay cả đường ra cánh đồng cũng đã được thảm bê tông, xe máy, ô tô đến tận ruộng. Việc đầu tư nâng cấp, sửa chữa QL14C không những tạo thuận lợi cho người dân trong việc đi lại, vận chuyển hàng nông sản mà còn mở ra nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế-xã hội của xã”, ông Nguyễn Văn Toàn - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Ring phấn khởi nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tuấn Anh - Phó Chủ tịch UBND xã Ia Mơr-cho hay: Đoạn QL14C qua xã hơn 30 km (từ xã Ia Puch đến xã Ia H’lốp). Trước đây là đường đất cấp phối, vào mùa mưa rất lầy lội, hàng nông sản của bà con không vận chuyển được, thường bị ứ đọng. Phó Chủ tịch UBND xã Ia Mơr khẳng định: “Tuyến đường đã giúp hàng hóa thông thương với các xã lân cận hoặc về trung tâm huyện thuận lợi mà có thể đi tỉnh Đắk Lắk hoặc đến Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh (huyện Đức Cơ). Một khi hàng hóa lưu thông, nông dân sẽ phấn khởi chăm lo phát triển kinh tế. Địa phương cũng quan tâm đầu tư thêm các tuyến đường nhánh, đường xã đấu nối vào tuyến quốc lộ này tạo hệ thống giao thông hoàn chỉnh, liên hoàn nhằm kết nối giao thương”.

Kết nối với QL19 và đường biên giới cấp bách huyện Đức Cơ vừa hoàn thành, QL14C sẽ tạo nên tuyến giao thông liên hoàn, đồng bộ, trở thành đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội các xã vùng biên. Chưa hết, tuyến đường liên huyện Chư Sê-Chư Pưh-Chư Prông hoàn thành sẽ kết nối vào tuyến đường liên huyện Chư Păh-Ia Grai-Đức Cơ-Chư Prông, hình thành mạng lưới giao thông kết nối với khu vực biên giới. Chưa hết, tuyến tỉnh lộ 664 được nâng cấp, mở rộng sẽ nối với tuyến đường Hồ Chí Minh - đoạn tránh Pleiku và các tuyến đường liên huyện rồi cùng với QL14C tạo sự kết nối liên hoàn với nhiều vùng kinh tế trong tỉnh; tỉnh lộ 665 hoàn thành việc nâng cấp nối QL14 với QL14C sẽ liên kết vùng động lực Chư Sê với huyện Chư Prông.

Trong khi đó, ông Vũ Mạnh Định - Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ cũng cho hay: Định hướng của huyện là sẽ mở 5 km đường từ xã Ia Pnôn ra QL14C đi tỉnh Đắk Lắk; mở đường từ xã Ia Nan qua xã Ia Kriêng, Ia Pnôn rồi nhập với tuyến đường biên giới cấp bách huyện Đức Cơ và QL14C để mở hướng phát triển toàn diện khu vực biên giới. “Từ nay đến năm 2025, huyện sẽ đầu tư 4 tuyến đường xương sống với chiều dài khoảng 22 km (hơn 100 tỷ đồng) kết nối trung tâm huyện đến các xã với tuyến đường giao thông trọng điểm. Huyện sẽ ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện đi lại cho người dân; kết nối các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới nhằm tạo đà phát triển kinh tế-xã hội địa phương trong thời gian tới”, ông Định nhấn mạnh.

Theo ông Đoàn Hữu Dũng - Giám đốc Sở GTVT Gia Lai: “QL14C được đầu tư xây dựng đã trở thành một điểm nhấn nổi bật, kết nối tỉnh Gia Lai với Kon Tum và Đắk Lắk góp phần lớn vào nhiệm vụ quốc phòng-an ninh. Mặt khác, tuyến đường không chỉ tạo nên bộ mặt hạ tầng vùng biên khang trang ngang qua các huyện Ia Grai, Đức Cơ, Chư Prông đã mà tạo nên động lực lớn để các doanh nghiệp, người dân mạnh dạn đầu tư phát triển kinh tế ở vùng biên. Có vị trí, tầm quan trọng đặc biệt nên khi tuyến đường hoàn thành đến đâu thì nơi đó gần như “lột xác” đến đấy, bộ mặt nông thôn vùng biên giới ngày càng khởi sắc.

“Với ý nghĩa vô cùng quan trọng của tuyến đường 14C, tỉnh Gia Lai mong muốn các các cấp lãnh đạo, đặc biệt là Bộ GTVT nghiên cứu để sớm tiếp tục đầu tư hoàn thiện tuyến đường này để đảm bảo tiêu chí đường cấp 4. Đó cũng là nguyện vọng chính đáng để Gia Lai đảm bảo nguồn lực phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vùng biên thêm giàu mạnh”, ông Dũng nói.

Sắp đầu tư nâng cấp tuyến đường huyết mạch nối Lạng Sơn - Quảng Ninh