Đường sắt chuyên dùng ngày càng giảm

Hệ thống đường sắt chuyên dùng ngày càng giảm

Đây là nhận định của Cục Đường sắt VN tại Dự thảo báo cáo tổng kết Luật Đường sắt. Cụ thể, theo cơ quan này, hệ thống đường sắt chuyên dùng có tổng chiều dài khoảng 258km, do các doanh nghiệp tự đầu tư, kinh doanh, khai thác trong nội bộ để phục vụ nhu cầu vận tải, hoạt động sản xuất kinh doanh chính của doanh nghiệp.

Trong đó, Công ty TNHH MTV Apatit Lào Cai quản lý 69,5 km; Công ty Gang thép Thái Nguyên quản lý 15,8 km; Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam quản lý 173 km. Hệ thống đường sắt này do các doanh nghiệp tự đầu tư, kinh doanh, khai thác trong nội bộ để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh chính của doanh nghiệp.

Các tuyến đường sắt chuyên dùng này đã góp phần quan trọng trong việc vận tải hàng hóa của các doanh nghiệp, giảm áp lực lên vận tải đường bộ ở địa phương. Tuy nhiên, mạng lưới đường sắt chuyên dùng còn hạn chế, chưa phát triển thêm được các tuyến mới kết nối với đường sắt quốc gia.

Theo Dự thảo, hiện có duy nhất tuyến đường sắt Aptit Lào Cai kết nối hạ tầng với đường sắt quốc gia nhưng chưa thực hiện vận tải liên thông với đường sắt quốc gia do những lý do về kỹ thuật phương tiện vận tải, an toàn giao thông.

Nguyên nhân là do thời gian qua các doanh nghiệp kinh doanh đường sắt chuyên dùng đã và đang thực hiện các quy định của Luật Đường sắt 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Tuy nhiên một số doanh nghiệp đường sắt chuyên dùng đến nay vẫn chưa được hưởng ưu đãi, hỗ trợ về tiền thuê đất.

Luật Đường sắt 2017 đã có các quy định về ưu đãi, hỗ trợ trong hoạt động đường sắt. Trong đó, điểm a khoản 2 Điều 6 quy định: Miễn tiền thuê đất đối với diện tích đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng, công trình công nghiệp đường sắt. Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 2013 (Điều 54, Điều 110) không quy định đồng bộ với Luật Đường sắt về về nội dung này.

Sự không đồng bộ của 2 văn bản quy phạm pháp luật trên dẫn đến khó khăn, lúng túng đối với các nhà đầu tư, doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, các chủ đầu tư dự án phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt khi triển khai thực hiện.

Dẫn chứng, báo cáo của Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam cho biết, đến nay các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn chưa được hưởng đồng bộ ưu đãi, hỗ trợ miễn tiền thuế đất đối với diện tích đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng.

Cụ thể, Công ty than Núi Hồng đã được miễn tiền thuê đất; Công ty tuyển than Cửa Ông, Công ty kho vận Đá Bạc chưa được miễn tiền thuê đất và đang làm việc với cơ quan thuế của địa phương để được hưởng chính sách này theo Luật Đường sắt...

Cần cơ chế thuận lợi cho doanh nghiệp

Phía Tổng công ty Đường sắt VN cho hay: Không chỉ đường sắt chuyên dùng, nhiều đường sắt nhánh kết nối từ đường sắt chuyên dùng của doanh nghiệp với đường sắt quốc gia nhu cầu sử dụng thấp hoặc không còn sử dụng, tạm dừng hoạt động. Chủ yếu chỉ còn một số ít đường còn hoạt động vận tải là đường vào các mỏ vật liệu phục vụ cho bảo trì, sửa chữa kết cấu hạ tầng đường sắt hoặc vào các nhà máy.

Trong đó, số đường còn có hoạt động vận tải có 28 đường, tổng chiều dài khoảng 69,434km, trong đó của Nhà nước đầu tư 11 đường, dài 13,02km.

Số đường hiện tạm dừng hoạt động, không có hoạt động vận tải là 22 đường, tổng chiều dài 115,442km, trong đó 20 đường là các đoạn, nhánh đường sắt là tài sản của các doanh nghiệp ngoài ngành đường sắt.

Nguyên nhân, theo đại diện Tổng công ty Đường sắt VN do doanh nghiệp không có nhu cầu vận tải, hơn nữa chưa được hưởng các ưu đãi về thuê đất, thuế đất theo Luật Đường sắt. Cũng vì nguyên nhân này, nhiều doanh nghiệp muốn dỡ bỏ đường sắt chuyên dùng, đường sắt nhánh kết nối đường sắt quốc gia do doanh nghiệp đầu tư để không phải chịu gánh nặng chi phí về thuê đất.

“Các tuyến đường sắt nhánh do doanh nghiệp đầu tư, nên doanh nghiệp không muốn dùng hoàn toàn có thể dỡ bỏ, đường sắt không can thiệp được. Nhưng đến lúc cần vận tải đường sắt lại không có đường sắt để chạy tàu.

Trong khi để xây dựng một tuyến đường sắt, ngoài chi phí đầu tư hạ tầng đường còn cần các hạ tầng liên quan khác như thông tin, tín hiệu..., cần kinh phí đầu tư cả hệ thống đồng bộ rất lớn. Vì vậy cần cơ chế tạo thuận lợi của Nhà nước đối với các nhánh đường sắt thuộc doanh nghiệp.”, vị đại diện này nói.

Bắt, khởi tố các ông Chu Ngọc Anh, Nguyễn Thanh Long, Phạm Công Tạc