Từ thị trấn Liên Hương (huyện Tuy Phong, Bình Thuận) theo QL1 về hướng Bắc khoảng 7km đến gần khu vực Núi Tào sẽ có một con đường nhỏ bên tay trái về hướng Tây. Đường đi vào ngọn núi số 2 thuộc gói thầu XL01 (cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết) khá quanh co.

“Dừng lại. Công trường tạm thời phong toả, tạm thời sơ tán toàn bộ công nhân để chuẩn bị nổ mìn”, một kỹ sư của Ban QLDA 7 thông báo. Lúc này đã gần 12h trưa.

Leo lên ngọn núi số 2 với độ cao hơn 100m, trước mắt chúng tôi là một đại công trường.

Một tổ công nhân của Công ty Tự Lập đang khoan đá, đặt mìn. Tiếng máy khoan xuyên vào các tảng đá cứng nghe chát chúa. Khuôn mặt người thợ già Nguyễn Văn Cương (64 tuổi) bặm lại, hai tay giữ chặt cần khoan, cả người giật nẩy lên mỗi khi gặp đá cứng.

Tạm dừng máy, người thợ khoan với 20 năm kinh nghiệm phải nhảy xuống để xem xét tình hình. Mũi khoan đỏ ngầu khi gặp đá cứng ở độ sâu 2m. “Gặp đá cứng mà cứ cố là gãy mũi khoan như chơi”, ông Cương nói và kể, đã tham gia nhiều công trình nhưng chưa bao giờ thấy đá cứng như ở Vĩnh Hảo.

Anh công nhân Quách Công Tặng (quê Hoà Bình), đầu đội mũ vải, mặt bịt kín khăn để che cái nắng, cái gió, tay cầm gói thuốc nổ tới cho xuống lỗ vừa khoan và cài đặt thiết bị để cuối giờ cho nổ mìn tiếp.

Công việc cứ thế diễn ra trong suốt hơn một năm qua. Mỗi tổ phá mìn sử dụng 500kg thuốc nổ, mỗi ngày có 3 ca. Các mũi khoan có thể nông, sâu tuỳ địa chất, sâu nhất là 3m. Nổ mìn xong, đội xe múc, xe ben nhanh chóng tới để vận chuyển đá đi nơi khác.

“Đá cứng, nhưng ý chí của những người thợ còn cứng hơn”, anh Bùi Văn Hai, Chỉ huy đội nổ mìn (Công ty Tự Lập, gói XL01) nói và cho biết, ngay từ ngày vào dự án, liên danh nhà thầu Đạt Phương, Tự Lập (gói XL01) đã nhận thấy, việc thiếu nguồn vật liệu đất đắp nền đường rất nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng tiến độ gói thầu.

Nhà thầu đề xuất phương án sử dụng đá sau khi phá núi để xay nghiền, làm vật liệu đắp nền đường. Đây là giải pháp mới chưa có trong hồ sơ khi đấu thầu.

Bộ GTVT đã nhanh chóng vào cuộc nghiên cứu và thông qua quy chuẩn. Hơn 1 triệu khối đá đã được xay, nghiền nhỏ thành vật liệu để thay thế đất.

“Nhà thầu phải tốn thêm hàng chục tỷ đồng đầu tư hệ thống nghiền, sàng đá, nhưng giải pháp mới này đã giúp nhà thầu chủ động hơn về vật liệu. Đến nay, gói thầu của Tự Lập đã đạt 85% khối lượng, chúng tôi sẽ hoàn thành trong 2 tháng tới như hợp đồng”, anh Hai khẳng định.

Những ngày này, anh Nguyễn Công Ý, Giám đốc điều hành Gói thầu XL04 cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết của nhà thầu Vinaconex chạy đi chạy lại như con thoi để lo tìm các mỏ vật liệu đất đắp. Đây là gói thầu chiếm một nửa chiều dài dự án (hơn 50km), vẫn còn nhiều đoạn chưa có đất để đắp nền.

Tại nút giao giữa cao tốc và QL27 đi qua thị trấn Ma Lâm, chúng tôi gặp anh Ý sau khi vừa làm việc với huyện về một mỏ đất mới. Gương mặt anh đầy lo âu bởi chưa biết tìm đâu ra đất để đắp cho các đoạn đường quanh nút giao.

Ngay từ khi bắt đầu triển khai, nhà thầu đã bám sát địa phương để làm thủ tục xin cấp mỏ đất, nhưng đến nay cũng chỉ mới đủ cho hơn một nửa gói thầu. “Giá đất đắp lúc đấu thầu chỉ 100.000 đồng/m3, giờ lên gần 200.000 đồng/m3, mà có tiền cũng không mua được. Chấp nhận lỗ để thi công cho xong mà cũng khó”, anh Ý nói.

Anh Phạm Văn Nam (Chỉ huy trưởng nhà thầu Đạt Phương, gói XL01) dẫn chứng, mới một năm rưỡi mà giá sắt thép đã tăng từ 30 - 50%, dầu từ 14.000 đồng/lít lên 26.000 đồng/lít, rồi nhiều yếu tố như dịch, giá vật liệu đất, lương công nhân… đều tăng, trong khi tiến độ dự án không có đường lùi. Nhà thầu đã huy động vào công trường 17 máy đào, 30 xe lu, 50 xe ben và 20 xe ủi, máy rải, san nên các loại.

“Doanh nghiệp nào không đủ tiềm lực tài chính thì không chịu nổi nhiệt. Để đảm bảo tiến độ, Ban Quản lý dự án thực hiện điều chuyển khối lượng của những nhà thầu chậm sang cho nhà thầu làm tốt thực hiện.

Nói thật, tâm lý chung là có ai muốn nhận đâu, chưa làm đã thấy lỗ, nhưng vì nhiệm vụ chính trị, nhà thầu lỗ cũng phải “cắn răng” mà làm, làm nhanh lỗ ít, dây dưa là lỗ nặng nữa”, anh Nam nói.

Anh Nguyễn Quang Thức, Chỉ huy trường nhà thầu Tự Lập, gói XL01 cho hay, khi giá dầu tăng lên hơn 26.000 đồng/lít, tính riêng 43 xe lu rung, mỗi tháng nhà thầu phải mất thêm chi phí gần 102 triệu đồng. Đó chỉ mới là xe lu, trên công trường còn 16 máy đào, 7 máy khoan đá, 37 xe ben vận chuyển… Còn khi giá xăng dầu tăng lên hơn 30 nghìn đồng/lít, số lỗ này còn tăng lên nhiều hơn.

“Riêng phần thảm bê tông nhựa cho gói thầu của Tự Lập hơn 7km, khoảng 53.000 tấn nhựa đường, thời điểm đấu thầu theo tính toán khoảng 80 tỷ đồng, nhưng cập nhật theo giá mới đã lên 102 tỷ đồng, chưa làm đã lỗ hơn 20 tỷ đồng”, anh Thức kể.

Gần 0h đêm tại văn phòng điều hành, vị “tư lệnh công trường” Phạm Quốc Huy - Giám đốc điều hành Dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết (Ban QLDA 7), vẫn trằn trọc không ngủ được. Anh Huy là giám đốc điều hành dự án thứ hai, khi vị giám đốc trước bị “trảm”. Tiến độ của dự án đang rất gấp, trong khi thời gian đang lùi dần từng ngày. Đã hơn 3 tháng nay anh Huy chưa về TP.HCM thăm vợ con.

Một ngày trước đó, cuộc họp về việc cắt chuyển khối lượng của gói thầu XL02 kéo dài từ 14h - 20h mới đi đến quyết định cắt bớt phần khối lượng của Công ty Cường Thịnh Thi sang cho Công ty Hải Đăng.

Không phải vì Công ty Hải Đăng có năng lực mạnh hơn, mà bởi công ty này vừa được địa phương cấp cho một mỏ đất, trữ lượng có thể đủ cho của mình và cho một phần cho nhà thầu khác nên yêu cầu làm luôn.

Oái oăm ở dự án này là việc cắt chuyển khối lượng không nhà thầu nào mong muốn, kể cả người bị cắt và người nhận. Bởi trong điều kiện vật giá leo thang như hiện nay, làm càng nhiều càng lỗ lớn.

“Nói thật, chúng tôi vừa tạo áp lực, nhưng cũng vừa động viên anh em gồng gánh, nhận thêm khối lượng và hoàn thành tiến độ chung theo yêu cầu chứ căng thẳng vô cùng”, anh Huy tâm sự.

14h chiều, giữa cái nắng gắt, anh cùng các kỹ sư của nhà thầu ra công trường để kiểm tra tiến độ lu lèn tại một đoạn của gói XL01. Cứ mỗi tổ thi công là có một cán bộ tư vấn, kỹ thuật nhà thầu giám sát bên cạnh. Theo vị chỉ huy, tiến độ là quan trọng, nhưng chất lượng phải đặt lên hàng đầu.