Gây oan sai sẽ phải bồi thường, nhưng không đến mức... quá kinh khủng

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu

Phải lượng hóa thiệt hại về tinh thần

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định theo hướng làm rõ các thiệt hại được bồi thường và căn cứ xác định mức bồi thường; Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu bồi thường, nâng cao trách nhiệm của người thi hành công vụ.

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, đối chiếu với trường hợp cụ thể như ông Lương Ngọc Phi ở Thái Bình, ông Huỳnh Văn Nén ở Bình Thuận, ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang cho thấy, để họ được nhận bồi thường thì mất rất nhiều thời gian, phải qua nhiều thủ tục rất phức tạp, khó thực hiện. “Các cơ quan tố tụng yêu cầu muốn bồi thường phải chứng minh được thiệt hại, đòi hỏi có hóa đơn, chứng từ nhưng trong mấy chục năm người ta ngồi tù, gia đình người ta cũng đang khốn đốn thì lấy đâu ra để mà chứng minh. Vậy luật có giải quyết được thực tế này không?”, bà Nga đặt câu hỏi.

Bên cạnh đó, bà Nga cũng cho rằng, phạm vi bồi thường còn hẹp. Các cơ quan có trách nhiệm lấy nhiều lý do như hành vi chưa cấu thành tội phạm, không chứng minh được tội phạm khi hết thời hạn điều tra… để không bồi thường. “Thậm chí, làm oan cho người ta trong một thời gian dài nhưng khi xin lỗi công khai lại chỉ vỏn vẹn có hai phút, nên người dân mới có cảm giác việc xin lỗi là hình thức, chiếu lệ”, bà Nga nói và đề nghị cơ quan soạn thảo trả lời rõ: “Luật có giải quyết được những vấn đề trên hay không? Luật này đặt ra quy định về trình tự bồi thường thế nào? Nếu cứ theo thủ tục dân sự thì mất rất nhiều thời gian, ví dụ như vụ ông Lương Ngọc Phi ở Thái Bình, tòa giải quyết hàng chục năm vẫn không xong”. 

GS. TS. Phan Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng cũng đề nghị phải có cơ sở để tính toán bồi thường, chứ không thể buộc những người đi tù cả chục năm phải tự chứng minh thiệt hại. Với những thiệt hại về tinh thần, ông Bình cho rằng, phải được lượng hóa trong luật chứ không chỉ “một lời xin lỗi là xong”.

Xác định rõ trách nhiệm người gây oan sai

Nên đọc

Bồi thường cho Huỳnh Văn Nén: Hoãn thương lượng lần thứ 4

Dự thảo luật quy định người thi hành công vụ gây thiệt hại có nghĩa vụ hoàn trả cho ngân sách Nhà nước một phần, hoặc toàn bộ khoản tiền mà Nhà nước đã bồi thường cho người bị thiệt hại. Trường hợp có nhiều người thi hành công vụ cùng gây thiệt hại, thì những người đó có nghĩa vụ hoàn trả tương ứng với mức độ gây thiệt hại của mình.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu thực tế lâu nay dư luận bức xúc về việc Nhà nước phải trích nguồn ngân sách rất lớn để bồi thường nhưng sau đó lại chưa rõ trách nhiệm của người gây oan sai, gây thiệt hại trong việc bồi hoàn số tiền Nhà nước đã bỏ ra thế nào.

GS. TS. Phan Thanh Bình đề nghị phải xác định rõ đó là hành vi gây thiệt hại của cá nhân hay của tổ chức. Nếu cá nhân thực hiện công vụ nhưng thực hiện không đúng, gây oan sai thì phải bồi hoàn.

Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng đề nghị xác định rõ trách nhiệm bồi hoàn của người gây ra oan sai. “Nguyên tắc là gây ra thiệt hại bao nhiêu phải bồi thường bấy nhiêu. Thiệt hại Nhà nước phải trả bao nhiêu thì phải trả đủ cho Nhà nước bấy nhiêu và phải ghi rõ vào trong luật. Nếu không thực hiện bồi hoàn, đến thời điểm phải bồi hoàn mà chưa bồi hoàn thì phải quy định chế tài”, bà Phóng đề xuất.

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho rằng, theo nguyên tắc, tất cả các công chức gây ra thiệt hại đều phải bồi hoàn. “Luật sẽ thiết kế hợp lý để người ta ý thức việc phải bỏ tiền bồi thường thiệt hại do mình gây ra, nhưng cũng không đến mức “quá kinh khủng” để cán bộ không dám làm gì nữa”, ông Long nói.

Bồi thường oan sai: Cần ba-rem, lượng hóa thiệt hại tinh thần