Hậu trường loạt bài điều tra đoạt giải B Báo chí quốc gia 2015

Bảo vệ Khu công nghiệp Nam Sách trao đổi với PV Tiến Mạnh (Báo Giao thông) về hiện tượng đầu gấu, xã hội đen bảo kê xe quá tải đi vào khu công nghiệp

Để thực hiện loạt bài “Trắng đêm tận thấy xe quá tải vượt trạm cân” được trao Giải B Báo chí Quốc gia thể loại phóng sự điều tra, nhóm PV Báo Giao thông đã trải qua rất nhiều khó khăn về phương tiện tác nghiệp, hiểm nguy rình rập, thậm chí phải đối mặt với xã hội đen và “cò xe” bủa vây, đe dọa.

Núp cabin né “cò”, giáp mặt xã hội đen

Còn nhớ thời điểm tháng 4/2014, Bộ GTVT triển khai đồng loạt các trạm kiểm soát tải trọng xe (KSTTX) trên địa bàn cả nước, khi đó, nhiều người, nhất là đội ngũ tài xế, chủ xe và chủ hàng còn tỏ ra hoài nghi. Họ cho rằng, đây cũng chỉ là chủ trương theo kiểu phong trào “hết cao điểm… rồi lại thấp điểm” như đã từng làm trước đó, nên cố tình tìm cách đối phó, lách, né trạm cân. Tuy nhiên, ngay từ thời điểm đó, Bộ trưởng Đinh La Thăng đã có “chỉ lệnh”, KSTTX chỉ có tăng về cường độ, không có chuyện làm theo kiểu “ném đá ao bèo”. Các lực lượng phải triển khai quyết liệt, làm 24/24h và 7 ngày trong tuần không ngơi nghỉ.

Thực hiện chủ trương của lãnh đạo Bộ GTVT, Ban biên tập Báo Giao thông chỉ đạo tăng cường thời lượng tuyên truyền về xe quá tải, mở chuyên mục “Nói không với xe quá tải” trên cả báo in và báo điện tử. Trực tiếp Tổng biên tập Nguyễn Bá Kiên chỉ đạo: “Khi nào còn xe quá tải, Báo Giao thông còn đăng tải các bài viết về chủ đề “Nói không với xe quá tải”.

Và Trạm KSTTX trên QL5 qua địa bàn Hải Dương là điểm đầu tiên nhóm PV Báo Giao thông lựa chọn khởi đăng của loạt bài “Trắng đêm tận thấy xe quá tải vượt trạm cân”. 18h chiều 5/5, một mũi PV trực chỉ hướng QL5. Khi đến khu vực trạm cân nằm gần ngã ba Tiền Trung (Hải Dương) đã 20h. Nhóm PV tách ra làm ba mũi để bí mật theo dõi hoạt động của trạm cân. Tuy nhiên, thông tin ghi nhận được không nhiều vì hầu hết xe qua trạm dường như đều chở đúng tải. Do điều tra từ nhiều ngày trước, nhóm PV đã nắm bắt được lý do của tình trạng này là do nhiều xe quá tải đang “dồn toa” chờ thời cơ hoặc đang móc nối với “cò” để vượt trạm.

Ngay sau trạm cân là Khu công nghiệp Nam Sách, địa điểm mà các cò mồi dẫn đường nhiều xe quá tải đi vào để lách trạm cân. Chia sẻ với PV trước đó, bảo vệ của khu công nghiệp này cho biết, nhiều lần bị cò xe, xã hội đen dí dao vào cổ khống chế, đe dọa nếu họ không cho xe quá tải đi qua khu công nghiệp.

Khoảng 22h, nhóm PV bất ngờ quay lại khu vực cổng khu công nghiệp. Tại đây, tất cả những gì cần ghi nhận đã được phơi bày. Trước cổng khu công nghiệp, từng đoàn xe container dưới sự hướng dẫn của “cò” xe rồng rắn nối đuôi nhau. Tiếng hò hét huyên náo, tiếng động cơ gầm rú, ánh đèn chói loà của cả đoàn xe như những con thiêu thân xé tan màn đêm. Cùng lúc đó, thông tin từ PV chốt chặn ở cổng sau khu công nghiệp cho biết, do thấy người lạ nên một số thanh niên với bộ mặt bặm trợn ra hăm dọa và yêu cầu PV dời ngay đi chỗ khác nếu không muốn “ăn đòn”.

Để tiếp tục ghi nhận tình hình, một PV trong nhóm đã thuyết phục được một lái xe chở hàng từ hướng Thị trấn Nam Sách đi ra QL5 cho lên cabin. Lái xe này khẳng định sẽ lách được trạm cân nếu chịu chi cho “cò” 150 nghìn đồng. Đúng như lời lái xe, khi đến cổng khu công nghiệp, anh ta đã xuống quán ăn giao dịch với “cò”. Sau khi đưa tiền, một thanh niên vội nhảy lên chiếc xe máy ra hiệu cho lái xe đi theo. Lối đi không phải vào khu công nghiệp mà đi theo đường làng. Vào làng, lái xe bỗng phải phanh khựng khi phát hiện giữa đường có một thanh niên cởi trần, cầm ống tuýp dài đứng chặn. Ngồi trên cabin và nấp sau ghế ngồi của lái xe, PV không khỏi ái ngại bởi nếu họ lên xe và phát hiện người lạ không biết chuyện gì xảy ra. Rất may, sau khi “làm luật”, lái xe lại tiếp tục lên đường.

Ngay sau báo phát hành, Bộ GTVT và Bộ Công an đã có văn bản yêu cầu UBND tỉnh, Công an tỉnh Hải Dương kiểm tra làm rõ, lập lại trật tự tại khu vực trạm cân. Sau đó, Công an tỉnh Hải Dương đã điều tra, bắt được một số “cò” xe và khởi tố vụ án.

Hình ảnh phóng viên ghi lại được khi thực hiện loạt bài xe quá tải vượt trạm cân (Ảnh: Đoàn xe tải dừng ven đường, san bớt hàng hóa để qua trạm cân đặt trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai)

Qua mặt “giang hồ” trong gang tấc

Cùng với QL5, một nhóm PV được điều động lên tuyến QL70 qua Yên Bái và Lào Cai, địa bàn “nóng” với nhiều xe quá tải từ các tỉnh dưới xuôi lên. Ngay đêm đầu tiên qua Yên Bái, nhóm PV bắt gặp từng đoàn xe tải được cơi nới thùng ùn ùn dừng đỗ tại những quán cơm ven đường. Trên thùng xe chất đầy những bao gạo. Trong khi đó chỉ cách những bãi đỗ xe này khoảng 10 km là trạm cân Khánh Hòa giáp Yên Bái và Lào Cai.

“Chắc chắn các xe tải này sẽ phải tìm cách gì đấy để vượt trạm cân”. Từ nhận định đó, nhóm PV quyết định đi thị sát trạm cân một vòng và chứng kiến cảnh những xe vào cân đều là xe thùng rỗng, có chăng là những chiếc thùng xe chở rất ít hàng. “Rõ ràng có dấu hiệu san tải để qua trạm”, PV nhận định.

Nhóm PV quyết định phải tìm bằng được những bãi san tải và lên tải trước trạm cân. Mò mẫm trong đêm, khi cách trạm cân khoảng 5 km, PV phát hiện nhiều bãi san tải đang làm việc hết công suất nằm sâu phía trong quốc lộ. Đèn điện bật sáng trưng, từng chiếc xe tải chở những bao hàng được đưa vào bãi, bên cạnh là những chiếc xe tải nhỏ hơn chờ sẵn. Hàng chục công nhân trần trùng trục vác những bao hàng sang xe nhỏ hơn. Đứng cách bãi san hàng khoảng 5 phút, nhóm PV bị phát hiện khi giơ máy ảnh và máy quay lên ghi hình. Hàng chục ánh mắt gầm gừ từ bên trong bãi san tải, vài thanh niên xăm trổ đầy người chực lao tới. Phải khó khăn lắm, PV mới có thể thoát thân an toàn và đến thẳng Trạm CSGT chốt tại Khánh Hòa báo toàn bộ vụ việc.

Vị Đội trưởng Trạm CSGT Khánh Hòa lúc đầu không tin các xe tải “dám” san tải trước khi qua trạm cân để vượt trạm. Nhưng khi PV đưa ra hình ảnh, clip làm bằng chứng, vị đội trưởng mới cam kết sẽ báo cáo cấp trên để xử lý ngay. Sau khi nội dung trên được báo đăng tải, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái đã có chỉ thị yêu cầu xử lý dứt điểm tình trạng xe san tải vượt trạm cân tại khu vực này.

Nửa đêm mật phục nơi nghĩa địa

Tại miền Trung, để “giải mã” được bí mật xe quá tải “bốc hơi” sau một đêm, sau nhiều ngày đeo bám tại khu vực hai đầu trạm KSTTX lưu động đặt tại TX Hương Thủy và Hương Trà (Thừa Thiên - Huế), PV Báo Giao thông phát hiện nhiều dấu hiệu bất thường. Một mình tác nghiệp giữa đêm, ngoài việc phải mang theo đủ các loại quần áo để tiện cho việc “sắm vai” ghi nhận thực tế, PV còn mượn nhiều xe máy khác nhau của người bản địa để tránh bị “cò” nghi ngờ.

Một mình giữa đêm khuya vắng lặng, rộn tiếng côn trùng và tiếng kêu của loài chim lạ trong nghĩa địa, tay chân sởn da gà. Ngoài những cú ngã lăn, bùn đất lấm lem, rồi hoa cỏ may… dính đầy quần áo, chân tay cũng tứa máu, đầy các vết xước của gai xương rồng và gai của những loài thân mềm bu bám. Khi “sắm vai” để đột nhập vào quán ăn đang có “cò” chờ dẫn xe vượt trạm, PV được chủ quán “bật mí” về “các loại… cò”, trong đó có “cò” dẫn xe quá tải “né” trạm cân. PV có chút giật mình khi nghe người chủ quán nói rằng, các “cò” trong quá trình “hành nghề” luôn “để mắt” đến những người “lạ”, nhất là những người mang theo ba lô… vì đó thường là nhà báo và các “cò” sẵn sàng dùng mọi “thủ thuật” để cản đường.

Rất may, vì PV đã có sự chuẩn bị kỹ càng, mọi giấy tờ, máy móc tác nghiệp đều được cất giữ cẩn thận, nên không bị lộ và quay được toàn bộ quá trình và thủ đoạn các “cò” xe dẫn xe quá tải vượt trạm KSTTX tại TX Hương Thủy. Sau khi bài báo được đăng tải, lãnh đạo tỉnh và Công an Thừa Thiên - Huế lập tức cử lực lượng điều tra và vây bắt các xe vượt trạm và lập lại trật tự tại khu vực này. 

Báo Giao thông đoạt Giải B Báo chí quốc gia