Khó xử vì luật không theo kịp các “biến thể” ma tuý mới

Cứ sau 2 - 3 năm, một Nghị định sửa đổi, bổ sung danh mục các chất ma túy và tiền chất được ban hành. Tuy nhiên, tội phạm ma túy đã… kịp “sáng chế” ra những loại ma túy mới không nằm trong danh mục để lách luật.

Tác hại như ma túy nhưng... lại không phải ma túy

Khu vực bờ hồ An Biên (Hải Phòng) là nơi nhiều nhóm thanh niên đất Cảng thường tụ tập đông người, và ở đây, bóng cười vẫn được sử dụng.

Những chiếu bán rượu mực bên cạnh trải dọc bờ hồ, không khó để thấy những thanh niên nam, nữ miệng ngậm quả bóng hít vào, thở ra. Chỉ sau khoảng 30 phút ngậm bóng cười, họ bắt đầu có những biểu hiện mất kiểm soát, cười nói hoang dại.

Thượng tá Nguyễn Mạnh Hưng, Phó phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an TP Hải Phòng cho biết, bóng cười thực chất là được bơm khí N2O (khí cười) để hít vào có khả năng tác động lên một điểm của hệ thần kinh gây cười.

Khi lạm dụng N2O có thể dẫn tới rối loạn thần kinh như co giật, mất kiểm soát, trầm cảm, tổn thương thần kinh trung ương. Loại bóng cười này nếu thường xuyên sử dụng có thể gây nghiện.

“Tuy tác hại lớn như vậy nhưng trên thực tế bóng cười được mua bán công khai trên mạng, được giới trẻ sử dụng tràn lan tại các quán bar, karaoke, quán rượu vỉa hè... Nhưng hiện khí N2O không thuộc danh mục các chất ma túy hay tiền chất ma túy mà Chính phủ quy định. Chất này thuộc danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, được chỉ định sử dụng trong một số lĩnh vực y tế như gây mê, giảm đau... Vì vậy, lực lượng chức năng không thể xử phạt người kinh doanh, sử dụng bóng cười”, Thượng tá Hưng chia sẻ.

Bóng cười chỉ là một trong rất nhiều loại chất có tác hại như ma túy nhưng lại không phải ma túy (không có chế tài xử lý tội danh liên quan ma túy) và đang được nhiều đối tượng sử dụng.

Tháng 6/2021, lực lượng khoa học hình sự đã phát hiện thêm 8 chất có tính năng, tác dụng tương tự như ma túy nhưng chưa có tên trong danh mục Nghị định 60/2020, quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất do Chính phủ ban hành.

Qua giám định, đã phát hiện thủ đoạn rất tinh vi của tội phạm ma túy là dùng dẫn xuất của một chất ma túy phối trộn tạo ra viên nén để sử dụng, sau khi uống viên nén này vào cơ thể người sẽ chuyển hóa, giải phóng ra chất ma túy. Nhưng với chất ma tuý tìm thấy ban đầu, do không nằm trong danh mục nên không thể xử lý như tội phạm ma tuý.

Trước đó, trong năm 2020, tại Việt Nam cũng xuất hiện nhiều chất ma túy, chất hướng thần mới chưa có trong danh mục các chất ma túy và tiền chất được áp dụng thời điểm đó, như loại “nấm thức thần” có chất Acetylpsilocine, hay những loại viên nén ma tuý. Sau khi phát hiện, tới tháng 5/2020, Acetylpsilocine mới được bổ sung vào danh mục chất ma túy tại Việt Nam.

Ngang nhiên thách thức pháp luật

Thượng tá - Tiến sĩ Đặng Văn Đoàn, Viện phó Viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) cho biết, thực tế, có một số vụ việc khi bị bắt, các đối tượng ngang nhiên tuyên bố là đã nghiên cứu kỹ danh mục ma túy của Việt Nam và không thể xử lý được đối tượng với các mẫu vật thu được.

Để kiểm soát vấn đề này, Thượng tá Đặng Văn Đoàn cho rằng, cần phải kết hợp nhiều biện pháp. Đầu tiên phải kiểm soát thật tốt nguồn cung ma túy ngay từ cửa khẩu, từ biên giới.

Ngoài ra ngay từ trong nội địa cần phải kiểm soát chặt chẽ các hóa chất, tiền chất cũng như các loại thuốc tân dược, thuốc thú y có liên quan tội phạm ma túy.

Bên cạnh đó, đối với công tác giám định cần bổ sung các chất chuẩn ma túy, đây là cơ sở then chốt để giải quyết các vụ án về ma túy khi mà danh mục ma túy cần kiểm soát tại nước ta tăng lên 543 chất.

Đối với các chất mới chưa có trong danh mục cần sớm bổ sung vào danh mục chất ma túy cần kiểm soát.

Thượng tá Nguyễn Mạnh Hưng đề xuất: “Hàng chục năm qua, danh mục chất ma túy và tiền chất mãi chỉ “chạy theo” với sự “sáng tạo” của tội phạm ma túy. Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan chức năng nên nghiên cứu một quy định chung. Theo đó, các chất có gốc ma túy, trừ những trường hợp được phép mua bán, sản xuất như trong lĩnh vực y tế, nếu bị phát hiện sản xuất, tàng trữ, buôn bán, sử dụng trái phép sẽ bị xử lý”.

Phát hiện 225 lọ nghi chất ma túy mới mang tên “nước biển” ở Huế