Kiểm toán nhà nước "chỉ mặt" hàng loạt sai phạm dự án BT

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV

Chiều 21/5, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016.

Theo đó, kết quả kiểm toán 17 dự án đầu tư xây dựng theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng-chuyển giao) trong năm 2017 đã lộ ra hàng loạt sai phạm.

Cụ thể, về phía nhà đầu tư, kiểm toán phát hiện tình trạng góp vốn chủ sở hữu chưa đầy đủ và đúng hạn như tiến độ đã cam kết trong hợp đồng hoặc ký hợp đồng nhưng không quy định phần vốn chủ sở hữu của chủ đầu tư; xác định lãi suất vốn vay còn sai sót, thiếu cơ sở; ký kết hình thức hợp đồng không phù hợp, quy định không rõ ràng thời điểm thực hiện nghĩa vụ với ngân sách làm tăng chi phí lãi vay trong phương án tài chính.

Nên đọc

Lỗ hổng dự án BT: Kiểm tra là ra sai phạm

Bên cạnh đó, nhà đầu tư xác định tổng vốn đầu tư trong phương án tài chính chưa hợp lý, một số chi phí lập cao so với thực tế và quy định; hoặc xác định tổng mức đầu tư không chính xác lập dự án, phê duyệt thiết kế dự toán của hầu hết các dựa án còn sai sót về khối; lượng, định mức đơn giá. Điển hình là Dự án Đầu tư đường giao thông bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An, huyện Thanh Trì, Thành phố Hà Nội (tổng mức đầu tư tạm tính không có căn cứ 36,79 tỷ đồng)...

Dự án đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An (phường Đại Kim, quận Hoàng Mai) do Tập đoàn Bitexco làm chủ đầu tư

Theo Kiểm toán Nhà nước, các dự án BT thực chất là sử dụng nguồn lực ngân sách nhưng không quy định phải là dự án cần thiết, thực sự cấp bách là chưa phù hợp với các quy định hiện hành.

Hầu hết các dự án BT đều lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức chỉ định thầu  làm giảm sự cạnh tranh và tiềm ẩn rủi ro chọn nhà đầu tư không đủ năng lực. Việc thanh toán cho nhà đầu tư theo hình thức giao đất đã giải phóng mặt bằng có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê không thông qua hình thức đấu giá là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai năm 2013 và là kẽ hở dẫn đến thất thoát ngân sách

Quy định về thời điểm giao đất để thanh toán dự án BT và thời điểm giao dự án BT còn bất cập, không rõ ràng dẫn đến việc thanh toán dự án BT bằng quỹ đất không đảm bảo nguyên tắc ngang giá; thanh toán trước cho nhà đầu tư trong khi nhà đầu tư chưa phải xuất hóa đơn GTGT do công trình chưa hoàn thành thực chất là thanh toán trước tiền thuế GTGT cho nhà đầu tư tại thời điểm chưa phát sinh là một điểm bất hợp lý, tạo ra việc chiếm dụng vốn từ NSNN.

Nhiều dự án giao cho Nhà đầu tư thực hiện từ khâu thẩm định, phê duyệt dự án, thiết kế dự toán và tự lựa chọn các đơn vị tư vấn thiết kế, thi công, giám sát dẫn đến có thể không đảm bảo tính khách quan; công tác quản lý, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được thực hiện thường xuyên, đầy đủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao dẫn đến để xảy ra sai sót ở tất cả các khâu, gây thất thoát trong quá trình thi công thực hiện dự án.

Qua kiểm toán tại 30 dự án BT từ trước đến nay, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 4.515 tỷ đồng, trong đó có dự án tỷ lệ xử lý tài chính lên đến 27% tổng giá trị dự án được kiểm toán.

Lỗ hổng dự án BT: Kiểm tra là ra sai phạm