Một văn bản gỡ thủ tục vướng 5 năm

Những ngày cuối tháng 7, gặp Chủ tịch Tập đoàn Hòa Bình Nguyễn Hữu Đường, ông hồ hởi khoe: "Ngày 22/7 vừa qua, chúng tôi mới nhận được văn bản do Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) ký, phúc đáp về hai nội dung liên quan đến pháp lý dự án, tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn mà liên tục trong 5 năm tập đoàn vất vả làm thủ tục để đầu tư xây dựng".

Theo ông Đường, thứ nhất là các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cao tầng Vĩnh Hưng thuộc trường hợp được miễn giấy phép xây dựng. Thứ hai là hướng dẫn chi tiết trình tự thủ tục công tác chuẩn bị khởi công dự án đúng tiến độ.

Ông Đường kể, 5 năm qua, trong quá trình làm thủ tục đầu tư xây dựng, doanh nghiệp đã gặp không ít khó khăn. Nhưng sau những văn bản quan trọng mang tính mấu chốt này, doanh nghiệp có đủ điều kiện thực hiện dự án và "rã băng" những dự án còn nằm trên giấy.

"Đây là hoạt động chỉ đạo điều hành thiết thực, nhất là trong bối cảnh Bộ Xây dựng mới sáp nhập. Các chỉ đạo đã hiện thực hóa nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội cũng như chủ trương tháo gỡ khó khăn vướng mắc theo tinh thần Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân", ông Đường chia sẻ và cho biết, Tập đoàn Hòa Bình đã sẵn sàng chuẩn bị kế hoạch khởi công vào cuối tháng 8/2025.

Khi hoàn thành, dự án sẽ cung cấp gần 600 căn hộ nhà ở xã hội tại trung tâm Hà Nội với mức giá (trình Nhà nước duyệt) 22 triệu đồng/m2 - là mức giá mơ ước của hàng nghìn người dân thu nhập trung bình tại đô thị lớn.

Tháo gỡ kịp thời cho nhà thầu

Ở lĩnh vực hạ tầng giao thông, ông Phạm Văn Khôi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành chia sẻ, giai đoạn 2020-2025 là thời kỳ ngành Xây dựng thực hiện khối lượng công việc lớn chưa từng có. Doanh nghiệp giao thông, trong đó có Phương Thành đứng trước dư địa phát triển vô cùng lớn.

5 năm qua, trên công trường các dự án giao thông trọng điểm, các nhà thầu đã vào cuộc không ngừng nghỉ, xuyên lễ Tết, vượt nắng thắng mưa, không thua gió bão.

Song, trong quá trình thực hiện, đà tiến của các dự án tưởng chừng như bị "bóp nghẹt" bởi vướng mắc mặt bằng, thời tiết, nguồn cung, "bão giá" vật liệu. Dẫu vậy, dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Chính phủ, các Bộ quản lý chuyên ngành, khó khăn đã kịp thời được tháo gỡ.

Một ví dụ điển hình là cơ chế đặc thù về giao mỏ trực tiếp cho nhà thầu. Theo ông Khôi, đây được đánh giá là giải pháp then chốt, tăng tính chủ động cho nhà thầu, rút ngắn đáng kể thời gian làm thủ tục xin cấp phép khai thác, tạo đà cho các dự án đáp ứng tiến độ.

"Với vai trò Bộ quản lý chuyên ngành về xây dựng, lãnh đạo Bộ Xây dựng cùng các đơn vị liên quan đã bám sát hiện trường, lắng nghe các ý kiến tâm huyết, xây dựng của nhà thầu, làm việc với các địa phương và các chủ thể liên quan, đưa ra giải pháp, đề xuất Chính phủ các cơ chế, chính sách mang tính đột phá", ông Khôi nhìn nhận.

Những con số biết nói

Đánh giá về vai trò và những nỗ lực của Bộ Xây dựng trong công cuộc đưa đất nước vươn mình, đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) nhận định, trong bối cảnh đất nước đang nỗ lực hướng tới mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và hai con số thời gian tới, vai trò của Bộ Xây dựng là rất quan trọng, mang tính chiến lược, tạo ra những động lực mạnh mẽ.

"Ở góc độ xây dựng thể chế, tháo gỡ "điểm nghẽn" pháp luật, nỗ lực vượt bậc vừa qua của Bộ Xây dựng được thể hiện rõ qua những con số ấn tượng: 1 luật, 4 nghị quyết được Quốc hội thông qua; 8 nghị định, 1 quyết định của Thủ tướng Chính phủ; 21 thông tư và 6 văn bản hướng dẫn được Bộ trưởng ban hành chỉ trong 6 tháng.

Đây không chỉ là những con số khô khan, mà phản ánh một sự chuyển mình mạnh mẽ, một quyết tâm cao độ và năng lực tham mưu, chủ trì xây dựng pháp luật rất hiệu quả của Bộ Xây dựng trong bối cảnh được giao nhiệm vụ quản lý một khối lượng công việc khổng lồ và phức tạp", bà Tú Anh đánh giá.

Lấy ví dụ cụ thể, nữ đại biểu nhấn mạnh việc Quốc hội thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi), coi đây là bước ngoặt lịch sử. Bởi đó là hành lang pháp lý quan trọng, mở đường cho sự phát triển của ngành công nghiệp đường sắt tại Việt Nam.

"Việc sửa đổi Luật này kịp thời trong bối cảnh chúng ta đang đứng trước nhu cầu cấp thiết về phát triển đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị thể hiện sự tiên phong, chủ động của Bộ Xây dựng trong việc tạo ra cơ sở pháp lý để thu hút nguồn lực, phát triển công nghệ, thúc đẩy một lĩnh vực có vai trò trụ cột trong hệ thống vận tải quốc gia", nữ đại biểu nhìn nhận.

Hay như Nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù xây dựng nhà ở xã hội, đây là nghị quyết thiết thực, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giải quyết một trong những vấn đề "nóng" nhất hiện nay là nhà ở cho người thu nhập thấp.

"Việc thí điểm cơ chế đặc thù cho thấy sự linh hoạt, dám nghĩ, dám làm của Bộ Xây dựng vượt qua các rào cản hiện tại, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án. Đây là chính sách an sinh xã hội quan trọng, góp phần ổn định đời sống nhân dân, từ đó tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế bền vững", bà Tú Anh nói thêm.

Theo nữ đại biểu, khối lượng và tính chất đa dạng của văn bản pháp luật, từ luật, nghị quyết, nghị định đến thông tư cho thấy Bộ Xây dựng đã phát huy rất tốt năng lực tổng hợp, tham mưu.

Những văn bản pháp lý được ban hành trong thời gian qua đã kịp thời tháo gỡ nhiều vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách, tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi hơn cho đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng và giao thông vận tải. Đây là yếu tố then chốt để thúc đẩy giải ngân đầu tư công, thu hút đầu tư tư nhân và khơi thông các nguồn lực cho phát triển kinh tế.

Sức lan tỏa từ mỗi đồng vốn giải ngân

Chuyên gia kinh tế, PGS. TS Nguyễn Thường Lạng, giảng viên cao cấp tại Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) nhìn nhận, Bộ Xây dựng giữ vai trò tiên phong, đảm đương sứ mệnh thực thi chiến lược đột phá về hiện đại hóa cơ sở hạ tầng.

Theo ông, Bộ Xây dựng là một trong những bộ có vai trò quyết định đến thắng lợi của mục tiêu trong giai đoạn tăng trưởng mới: Bộ Xây dựng chính là đầu tàu giải ngân đầu tư công và kiến tạo hạ tầng chiến lược, động lực trực tiếp cho tăng trưởng.

Với quyền hạn quản lý và điều phối toàn bộ các dự án hạ tầng lớn của quốc gia từ hệ thống đường bộ cao tốc, đường sắt tốc độ cao, các cảng hàng không quốc tế, cảng biển nước sâu, cho đến các khu đô thị mới, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, Bộ Xây dựng sẽ là đầu mối chính và hiệu quả nhất để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

"Đây là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng nhất, mang tính dẫn dắt của nền kinh tế. Mỗi đồng vốn được giải ngân sẽ tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ tới hàng loạt các ngành nghề khác như sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, dịch vụ logistics, du lịch, thương mại, đồng thời trực tiếp tạo ra hàng triệu việc làm, tăng thu nhập và sức mua cho người dân, đóng góp trực tiếp vào GDP", ông Lạng phân tích.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng, với vai trò tổng hợp, sẽ có khả năng hoạch định và triển khai một cách thống nhất, đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông và đô thị trên cả nước.

Hạ tầng giao thông thông suốt, hiện đại là xương sống cho toàn bộ nền kinh tế, giúp giảm đáng kể chi phí logistics (chi phí vận chuyển, lưu kho), nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.

Cùng đó, các đô thị được quy hoạch bài bản, hiện đại sẽ là thỏi nam châm thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao, các ngành công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ giá trị gia tăng, tạo ra chuỗi giá trị mới, thúc đẩy tăng trưởng.

Năng lực của Bộ trong phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, giải quyết các vấn đề về ùn tắc giao thông đô thị và cải thiện hạ tầng xã hội sẽ góp phần ổn định xã hội, đảm bảo an sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động an tâm sản xuất, từ đó gián tiếp thúc đẩy năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Bộ Xây dựng còn là đầu tàu trong nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ xây dựng hiện đại, công nghệ giao thông thông minh và các giải pháp quản lý đô thị bằng trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data).

Việc này sẽ giúp tăng năng suất lao động, giảm chi phí, nâng cao chất lượng công trình và tạo ra những giá trị mới cho ngành và cho nền kinh tế, đưa Việt Nam tiến lên trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Quyết tâm, đoàn kết là sức mạnh

Một điểm ấn tượng được chuyên gia Nguyễn Thường Lạng chia sẻ là việc Bộ Xây dựng đã ổn định tổ chức sau sáp nhập giữa Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng theo hướng đa ngành và đa chức năng trong thời gian rất ngắn.

"Việc hợp nhất giữa hai bộ là hoàn toàn đúng đắn bởi việc thu gọn đầu mối giúp giảm bớt hoạt động chồng chéo, thủ tục rườm rà. Các quy trình để ban hành quyết định, chính sách được đưa ra nhanh, gọn; thời gian ban hành ngắn và hiệu lực thực thi cao hơn.

Việc sáp nhập tạo ra tầm nhìn tổng thể rộng. Trước đây, là tầm nhìn từng khía cạnh, từng chuyên ngành hẹp, giờ thành một tầm nhìn rộng, bao quát hơn rất nhiều.

Điều quan trọng là việc hợp nhất hai Bộ được thực hiện thần tốc trong khi vẫn đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ quan trọng, đưa nhiều dự án công trình trọng điểm về đích trước thời hạn. Để làm được như vậy, cần có sự quyết tâm rất lớn, đoàn kết rất cao, tạo nên sức mạnh tập thể", ông Lạng chia sẻ.

Cũng theo vị chuyên gia, những nhiệm vụ mà Bộ đang đảm nhận rất phức tạp, vừa đụng chạm đến người dân về giải phóng mặt bằng, đụng chạm đến thể chế, liên quan đến giải ngân đầu tư công, nhưng tất cả đã được xử lý rất tốt, phù hợp cả pháp lý và cả lòng dân. Mô hình Bộ Xây dựng hiện tại là tối ưu nhất từ trước tới nay.

Cùng ý kiến, ông Nguyễn Quốc Khánh, Chủ tịch DTJ Group, Phó chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam chỉ ra: Bộ Xây dựng ngay sau thời điểm sáp nhập đã thực hiện thủ tục hành chính thông qua một cửa và nhiều khâu trung gian tại các cục, vụ, viện cũ đã được tinh gọn, cắt bỏ. Chủ trương quyết liệt tháo gỡ vướng mắc tại hàng nghìn dự án bất động sản tồn đọng được Bộ Xây dựng thực hiện xuyên suốt.

"Sau các cuộc họp với Chính phủ, thứ trưởng chuyên trách ngay lập tức rà soát, kiểm tra từng dự án, đi đến tận chân công trình, có vướng mắc ở đâu liên hệ các sở, ngành, địa phương giải quyết ngay tại chỗ. Hồ sơ hôm trước nộp, hôm sau có người giải quyết ngay hoặc có thời gian trả lời, không để tình trạng doanh nghiệp kêu khó kêu khổ năm này qua tháng khác như trước.

Điều này trực tiếp tạo ra nguồn hàng mua bán và sáp nhập khổng lồ, hấp dẫn cho thị trường bất động sản, biến các dự án trước đây "đóng băng" thành mục tiêu tiềm năng cho các nhà đầu tư chiến lược", ông Khánh chia sẻ.

Theo ông Khánh, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cũng liên tiếp trình 2 đề án về Trung tâm Giao dịch nhà ở và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý và đề án Quỹ Nhà ở quốc gia. Trong đó, có việc thiết lập cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia và giao dịch điện tử, hỗ trợ đắc lực cho quá trình thẩm định pháp lý khi mua lại dự án, giúp tăng tính minh bạch thông tin và độ tin cậy cho các thương vụ.

"Các hoạt động này sẽ sớm thực hiện được mục tiêu xử lý nhanh các dự án chậm tiến độ, tăng sức hút của các dự án dang dở. Còn các chủ đầu tư mới nhanh chóng đưa dự án vào xây dựng, khai thác, vận hành, tăng nguồn cung, giúp thị trường bất động sản phát triển ổn định, bền vững", ông Khánh nói.