Kỹ xảo trốn thuế tinh vi của Apple, Google, Microsoft...

Cuộc điều trần của Thượng viện Australia về các cáo buộc trốn thuế của Google, Apple, Microsoft tổ chức hôm 11/4.

Thay vì thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, các tập đoàn công nghệ đa quốc gia của Mỹ sử dụng những kỹ xảo tinh vi, như giấu tiền ở nước ngoài, đầu tư vòng vo hay chuyển sang các “thiên đường thuế”.

Giấu tiền ở nước ngoài

Theo một tài liệu mật của Chính phủ Mỹ, hiện có trên 300 tập đoàn lớn nhỏ, nắm giữ một khoản tiền khổng lồ ở nước ngoài mà nhà nước không thu được thuế, tỷ lệ tăng trưởng hàng năm khoảng 8%, đặc biệt là ở các quốc gia có mức thuế thấp.

Hiện có khoảng trên 2 nghìn tỷ USD lợi nhuận của các tập đoàn đa quốc gia như: Silicon, Microsoft, Apple, Google… được cất giấu ở nước ngoài. Tiêu biểu, tập đoàn Silicon chiếm khoảng 20%, còn top 5 công ty khác là General Electric Co. gần 120 tỷ USD, Microsoft 93 tỷ USD, Pfizer 74 tỷ USD, Apple 70 tỷ USD và IBM 61 tỷ USD. Theo tính toán của thuế vụ Mỹ, nếu 7 công ty: Microsoft, Apple, Oracle, Citigroup, JPMorgan, Goldman Sachs và Ngân hàng Bank of America đóng thuế đầy đủ thì sẽ có thêm 90 tỷ USD. Số tiền này sẽ giúp vài cơ quan Chính phủ hoạt động trong một năm.  

Không chỉ cất giấu ở nước ngoài, các khoản lợi nhuận cũng không được kê khai đầy đủ, nhiều mặt hàng rất khó định giá như các sản phẩm trí tuệ, thương hiệu, biểu tượng hoặc bằng sáng chế… chưa kể những bất hợp lý do chính luật thuế thu nhập gây ra, không khuyến khích các doanh nghiệp chuyển lợi nhuận về nước.

Trốn thuế cả ở nước ngoài

Đầu tháng 4, ba tập đoàn Apple, Google và Microsoft bị Văn phòng Sở Thuế Australia (ATO) kiểm toán để phục vụ cho cuộc điều trần của Thượng viện nước này. Kết quả, năm 2014, ba hãng đạt khoản lợi nhuận rất cao tại Australia, nhưng lại không công bố cụ thể số tiền chuyển ra nước ngoài.

Năm 2014, doanh thu chi nhánh Apple Australia đạt 6 tỷ đô la Australia (AUD), lợi nhuận ròng 250 triệu AUD, đóng thuế 80 triệu AUD (61,741 triệu USD). Tuy nhiên, Giám đốc điều hành của Apple Australia và New Zealand Tony King khẳng định, công ty không chuyển lợi nhuận ra nước ngoài và nộp thuế đầy đủ theo luật pháp sở tại, rất minh bạch và bác bỏ cáo buộc trốn thuế, chuyển tiền sang các khu vực có mức thuế suất thấp hơn. Trước khi bị điều trần, Apple đã bị cáo buộc chuyển gần 8,1 tỷ USD lợi nhuận trước thuế từ các hoạt động tại Australia vào Ireland trong suốt một thập kỷ. Ireland được xem là “thiên đường thuế” vì doanh nghiệp chỉ phải đóng 0,7% trên tổng doanh thu và không bắt buộc phải công khai các khoản thu nhập.

Cùng với Apple, Google và Microsoft cũng từ chối tiết lộ doanh thu tại Australia cũng như số tiền chuyển ra nước ngoài. Tại cuộc điều trần Thượng viện Australia tổ chức, Phó chủ tịch phụ trách thuế toàn cầu của Microsoft Bill Sample khẳng định, năm 2014, Microsoft đạt doanh thu 2 tỷ USD, số tiền này đã được chi tiêu cho các chi nhánh của Microsoft ở Singapore.

Còn giám đốc điều hành của Google Australia, bà Maile Carnegie lại có vẻ “hài hước” hơn, cho biết lý do Google Australia đóng thuế khiêm tốn là do việc làm ăn của công ty mẹ ở Mỹ đang gặp khó khăn, lợi nhuận sụt giảm. Theo kiểm toán, hai chi nhánh của Google Australia và New Zealand đạt doanh thu 358 triệu USD, lợi nhuận 46 triệu USD, đóng thuế 7,1 triệu USD. Nhưng bà Carnegie lại giải trình các loại thuế của công ty đều được công ty mẹ ở Mỹ đảm nhận. Cách giải thích vòng vo này khiến các chuyên gia thuế cũng như những người tham gia cuộc điều trần không thể hiểu nổi.

Theo các chuyên gia ATO thì có tới 60 tỷ USD mỗi năm được chuyển tới các “thiên đường thuế”. Đôi khi, các công ty còn dùng chiến thuật “chuyển giá” rất tinh vi, thực chất là các giao dịch trên giấy giữa các công ty con để phân bổ thu nhập tới các “thiên đường thuế”, còn các chi phí lại rơi vào các nước có thuế suất cao hơn.

Mỹ sẽ có giải pháp?

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, dù biện hộ đến đâu, những khoản lợi nhuận thuế từ thu nhập ở nước ngoài đang trở nên “hấp dẫn” đối với các nhà làm luật, nhất là sức ép cải tổ hệ thống thuế vụ Mỹ. Đối với các công ty còn nợ đọng thuế, tỷ lệ thuế doanh nghiệp là 35% trên lợi nhuận thực mà họ kiếm được trên quy mô toàn cầu. Họ có được các khoản tín dụng thuế để thanh toán cho các chính phủ nước ngoài và không phải nộp thuế tại Mỹ cho đến khi họ mang tiền về nước.

Để giảm bớt thiệt hại do trốn thuế, vấn đề này đã được đưa vào chương trình nghị sự của G20 nhóm họp gần đây. Còn ở Mỹ, Tổng thống Obama gợi ý nên áp dụng giải pháp khuyến khích, và đề nghị các nhà làm luật điều chỉnh lại bộ luật thuế, sử dụng mức thuế suất 14% bắt buộc cho những khoản lợi nhuận dự trữ và 19% tối thiểu dành cho các khoản lợi nhuận nước ngoài. Nếu làm được điều này thì trong 6 năm có thể tăng thêm 268 tỉ USD ngân sách. Tuy nhiên, đây mới chỉ là đề xuất và sẽ được đưa vào chương trình nghị sự của quốc hội.  

Phản ứng về vấn đề này, các tập đoàn công nghệ cho rằng họ sẽ không đưa số tiền khổng lồ về nước, và cũng chưa khẳng định sẽ nộp thuế hay không trừ khi Quốc hội sửa đổi luật, tạo ra sân chơi bình đẳng.

Mỹ: Hạ nghị sỹ từ chức vì trốn thuế