 |
Đội phóng viên chạy loạn khi máy bay MiG thả bom xuống vị trí phe đối lập tại thị trấn Ras Lanuf ở Lybia |
Theo thống kê của Careercast (Tổ chức cung cấp thông tin và đánh giá nghề nghiệp), phóng viên/nhà báo là một trong những ngành nghề tồi tệ nhất thế giới trong năm 2016. Đây là lần thứ 3 liên tiếp nghề báo đứng ở vị trí cuối trên bảng xếp hạng công việc. Nguy hiểm và căng thẳng, lương bổng thấp, khó thăng tiến... là một trong những lý do nghề này vất vả hơn cả.
Thiệt mạng vì động chạm chính trị
Ủy ban Bảo vệ Nhà báo thống kê, năm 2015, số nhà báo thiệt mạng trong quá trình tác nghiệp lên tới 73 người trên toàn cầu. Dự kiến, con số thống kê năm 2016 cũng không thấp hơn. Đặc biệt, ủy ban này nhấn mạnh, số lượng nhà báo thiệt mạng nhiều nhất không phải vì liều mình vào các khu vực chiến tranh, điểm nóng xung đột (chiếm 47%) mà chủ yếu trong khi tác nghiệp, khai thác và điều tra các vấn đề liên quan đến chính trị (68%).
Năm ngoái, tại Brasil, đã có ít nhất 4 trường hợp nhà báo bị giết hại vì trả thù chính trị. Tháng 8/2015, nhà báo Gleydson Carvalho đã bị một nhóm người đột nhập vào phòng thu tại đài phát thanh, bắn 2 phát đạn vào bụng, 3 phát vào đầu và thiệt mạng ngay tại hiện trường. Tổ chức Quan sát về nhân quyền cho biết, trước khi bị giết hại, nhà báo Carvalho là người luôn thẳng thắn chỉ trích các chính trị gia địa phương trên sóng phát thanh và mạng xã hội. Một nhóm điều tra tại Mỹ tiết lộ, theo thông tin điều tra ban đầu: “Ông Carvalho đã bị giết hại do hành động trả đũa vì dám “động chạm” tới nhiều cá nhân”. Ngoài ra, một số tờ báo Brasil cho biết, trong quá trình làm việc trước đây, Carvalho từng bị nhiều thế lực đe doạ.
Hiện nay, trong cuộc bầu cử nóng bỏng tại Mỹ, bản thân ứng cử viên Tổng thống Mỹ Donald Trump từng công khai tuyên bố: “Tôi ghét phóng viên” và ngập ngừng trước khi đưa ra khẳng định: “Ờ, có lẽ… Dù thế nào, tôi cũng không giết họ”. Thực tế, “chuyên gia gây sốc” Trump đã góp phần nâng tỷ suất người xem, người đọc báo chí của giới truyền thông Mỹ qua những phát ngôn ồn ào, gây tranh cãi. Song, không ít nhà báo chỉ trích, tỷ phú Mỹ Donald Trump có thái độ khinh miệt, cực đoan với giới báo chí. Theo các nhà báo này, ông Trump chỉ coi họ là người viết tốc ký chứ không phải với tư cách phóng viên. Đáng sợ hơn, ông Trump còn lôi kéo một số lực lượng thực thi pháp luật “chống lưng” để đối đầu với báo chí.
 |
| Phóng viên trẻ người Syria tay súng, tay máy ảnh tác nghiệp tại Aleppo (Syria) ngày 9/2/2014 |
Hy sinh tại các “điểm nóng”
Thiệt mạng khi đưa tin tại các điểm nóng, khu vực xung đột… là nguyên nhân thứ hai. Khoảng trung tuần tháng 5 vừa rồi, chỉ trong chưa đầy 24 giờ, đã có 2 nhà báo bị bắn chết trong hai sự vụ khác nhau tại miền Đông Ấn Độ. Hai nhà báo bị giết hại là Rajdeo Ranjan - Trưởng văn phòng đại diện miền Đông của tờ Hindustan và phóng viên truyền hình Akhilesh Pratap Singh.
Cả hai đều bị các tay súng không rõ danh tính bắn chết khi đang di chuyển bằng xe máy. Ông Ranjan bị một nhóm tay súng bắn liên tiếp 5 phát “khoảng cách ngắn” trên đường tới bang Bihar. Còn anh Singh cũng bị bắn khi đang đi xe máy về nhà tại bang Jharkhand, ngay cạnh bang Bihar. Theo ông Sah, dù động cơ vụ tấn công chưa được làm rõ nhưng “chúng tôi tập trung vào khía cạnh nghề nghiệp bởi các nhà báo này đang viết bài nhắm tới một số nhân vật. Có thể đây là vụ tấn công trả thù”.
Thiệt thòi cho những nhà báo tự do
Cũng vì nguy hiểm, chi phí tốn kém và trách nhiệm pháp lý đối với các hãng truyền thông khi cử phóng viên của hãng tới đưa tin ở các khu vực xung đột nên làng báo thế giới hiện nay tồn tại thực tế: Không cử nhân viên chính thức mà thuê các nhà báo tự do tới những “chảo lửa” về chiến tranh, bệnh dịch…
| Số nhà báo thiệt mạng trong 20 năm (1995-2015) do The Statistics Portal thống kê lên tới 1.105 người, trong đó, năm 2012 có số nhà báo hy sinh nhiều nhất - 88 người. Tờ Listsurge đã công bố bảng xếp hạng 10 nước nguy hiểm nhất thế giới đối với phóng viên năm 2015. Trong đó, đầu bảng là Syria với tổng cộng 71 phóng viên thiệt mạng khi tác nghiệp tại các điểm nóng từ năm 2011; Iraq đứng thứ hai khi từ năm 2003 có ít nhất 150 nhà báo và 54 nhân viên truyền thông thiệt mạng tại đây. Trong đó, thời gian gần đây, tổ chức khủng bố như Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Iraq thực hiện nhiều vụ hành quyết các nhà báo hòng làm nhụt chí làng báo thế giới. Ở các vị trí tiếp theo là: Pakistan, Somalia, Ai Cập, Algeria… Đáng chú ý, bảng xếp hạng có sự góp mặt của Ấn Độ (vị trí số 6), Philippines (7), Nga (9) và Brasil (10). |
Xu hướng sử dụng nhà báo tự do ngày càng gia tăng, song những hỗ trợ dành cho họ như: Đào tạo kỹ năng, bảo hiểm tính mạng, an toàn..., không được cải thiện. Ông Frank Smyth, nhà báo tự do, người sáng lập Công ty An ninh Nhà báo toàn cầu cho biết: “Lâu nay, việc đưa tin về xung đột luôn nguy hiểm. Chỉ khác một điều, ngày nay, lực lượng nhà báo tự do được cử tới tiền tuyến nhiều hơn bao giờ hết. Nhưng họ không được hỗ trợ tương xứng với mức độ công việc mà họ phải đối mặt. Do đó, hiểm họa mà các nhà báo tự do gặp phải rất cao”.
“Khi sự cố không mong muốn xảy ra, các hãng báo chí có hỗ trợ, chẳng hạn: Giám đốc điều hành (CEO) và người sáng lập GlobalPost từng chi hàng triệu USD để đưa xác James Foley - nhà báo tự do bị tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) giết hại mùa hè năm 2015; Tháng 10/2015, tờ NBC News đã chi trả số tiền lớn để đưa một nhà quay phim tự do bị nhiễm virus Ebola trong quá trình tác nghiệp về nước. Nhưng họ đều tôn nó thành những hành động cao thượng và hào phóng chứ không phải là trách nhiệm pháp lý bắt buộc đối với những nhà báo tự do làm việc cho họ”, ông Smyth cho hay.
Dù khó khăn và vất vả như vậy nhưng đội ngũ phóng viên dù ở nước nào trên thế giới cũng tự hào: “Nhà báo như những chiến binh hy sinh cuộc đời vì sự nghiệp” như nhận định của ông Owais Aslam Ali, Chủ tịch Tổ chức Báo chí quốc tế Pakistan từng phát biểu tại một hội thảo quốc tế về “Thách thức với nhà báo”.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận