Nhiều người trẻ đột quỵ, chuyên gia khuyến cáo gì?

Liên tục cấp cứu các ca đột quỵ trẻ tuổi 

Chị V.T.H (42 tuổi, Yên Bái) vào viện vì đau đầu, tê yếu nửa người trái. Vốn mắc đái tháo đường nhiều năm và đã điều trị huyết khối tĩnh mạch chi dưới vào tháng 8/2023 nhưng chưa tái khám. Chị H đau đầu tăng dần, hoa mắt, chóng mặt và kèm đau nhức chân trong nửa tháng nay, điều trị nhiều nơi không đỡ. Đến khi chị H đột ngột xuất hiện tê bì, yếu nửa người trái, người nhà vội đưa vào Trung tâm Đột quỵ.

Tại đây, kết quả MRI não cho thấy huyết khối nhiều ở tĩnh mạch não; siêu âm chi dưới có huyết khối toàn bộ tĩnh mạch chân bên phải và đoạn huyết khối dài ở chân trái. Các bác sĩ chỉ định dùng thuốc thuốc theo phác đồ chống đông và tìm nguyên nhân tăng đông. May mắn dù huyết khối nhiều trong tĩnh mạch não nhưng bệnh nhân chưa có biến chứng chảy máu não, do vậy việc điều trị khá thuận lợi.

Với triệu chứng liệt nửa người, nói ngọng, một nữ bệnh nhân 32 tuổi ở Hưng Yên được đưa tới Trung tâm Đột quỵ, ngay lập tức báo động đỏ của Trung tâm khởi động. Nữ bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu não cấp do tắc mạch cảnh giờ thứ 1. Trong 35 phút kể từ khi nhập viện, các bác sĩ cho dùng thuốc tiêu huyết khối, đồng thời chuyển đi can thiệp. Bệnh nhân được tái thông mạch máu bằng phương pháp đặt stent nội sọ và Solumbra. Sau can thiệp tình trạng sức khỏe của bệnh nhân phục hồi nhanh chóng.

Cùng thời điểm, một nam bệnh nhân 32 tuổi được người bạn đưa vào cấp cứu. Được biết, khi đang chơi cầu lông thì nam thanh niên này đột ngột liệt nửa người và thất ngôn. Bệnh nhân nhanh chóng được chẩn đoán nhồi máu não giờ thứ 1 do tắc động mạch não giữa, chỉ định dùng thuốc tiêu huyết khối, can thiệp tái thông mạch máu. Nhờ đến sớm, can thiệp kịp thời, nam bệnh nhân hồi phục gần như hoàn toàn…

Theo PGS.TS Mai Duy Tôn, đây là 3 trong 6 ca đột quỵ được các bác sĩ tại Trung tâm tiếp nhận và xử trong trong 1 đêm trực. Họ đều là những người tuổi còn trẻ, nhiều nhất là 45 tuổi và trẻ nhất là 32 tuổi. Trong 6 ca cấp cứu, có 4 ca đột quỵ được tái thông hiệu quả, có cơ hội trở lại cuộc sống bình thường.

Chuyên gia đột quỵ chỉ ra 3 điều cần lưu ý

Trước thực trạng gia tăng đột quỵ tại nhóm người trẻ, PGS Mai Duy Tôn khuyến cáo ba điều. 

Thứ nhất, các bạn trẻ nên thường xuyên tập luyện, vận động, kiểm soát cân nặng, từ bỏ thói quen hút thuốc, ăn uống không lành mạnh. Thứ hai, cần tầm soát các yếu tố nguy cơ của đột quy: Tim mạch, huyết áp, mỡ máu, tiểu đường... Thứ ba là khi có một trong các biểu hiện của đột quỵ. (giảm thị lực, yếu tay chân, nói ngọng/nói khó, đau đầu, chóng mặt...) cần đưa người bệnh đến ngay các đơn vị điều trị đột quỵ để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Nếu muốn được tư vấn cách phòng ngừa, sàng lọc nguy cơ hay điều trị đột quỵ có thể đến khám và tư vấn tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai

Cũng theo PGS Mai Duy Tôn, tỷ lệ đột quỵ não tái phát trong 5 năm đầu tiên là 25%. Vì vậy, để giảm tỷ lệ đó, khuyến khích bệnh nhân quay trở lại với lối sống bình thường như trước khi bị đột quỵ não. Người bệnh nên hoạt động thể chất, tình dục và quay trở lại làm việc nếu có thể.

Theo gợi ý của BS Tôn, tập thể dục là một phần quan trọng của phục hồi chức năng đột quỵ não, tuy nhiên, việc luyện tập và cường độ luyện tập ra sao thì mỗi người nên lắng nghe cơ thể mình. Người bệnh cần dành thời gian khởi động 5-10 phút (kể cả khởi động với các bài tập trên giường). Các môn thể thao phù hợp: đi bộ ngoài trời hoặc đi bộ trên máy; đạp xe tại chỗ; Đi theo đường kẻ vạch có sẵn hoặc đi cầu thang. Tần suất tập luyện tối thiểu 3 lần/tuần (tốt nhất là hầu hết các ngày trong tuần). Về cường độ, nếu tính theo thang điểm 10 thì người bệnh nên tập ở mức độ 4-5. Thời gian lý tưởng cho mỗi lần luyện tập là 20-30 phút.

Về chế độ dinh dưỡng, người bệnh cần thói quen sử dụng thực phẩm lành mạnh có thể giúp giảm các yếu tố nguy cơ đột quỵ não.

Hiệp hội Tim mạch và Đột quỵ não Hoa Kỳ đã đưa ra khuyến nghị: Chế độ ăn nhiều rau và trái cây; Chọn thực phẩm nguyên hạt, nhiều chất xơ; Giảm thịt trong bữa ăn sao cho ít nhất 50% khẩu phần ăn là trái cây và rau quả; 25% là ngũ cốc giàu chất xơ. Ăn cá ít nhất 2 lần/tuần và chọn cá giàu omega 3 như cá hồi hoặc cá ngừ.

Hạn chế cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa; Chọn thịt nạc, thịt gia cầm và không sử dụng chất béo bão hóa hoặc chất béo chuyển hóa khi chế biến; Tránh đồ uống và thực phẩm có thêm đường; Chọn lựa, chuẩn bị thực phẩm với gia vị cùng hỗn hợp gia vị không có muối hoặc hạn chế muối.

Cần lưu ý việc hạn chế rượu bia tối đa vì nó có thể tương tác bất lợi với một số thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng để ngăn ngừa tái phát đột quỵ não (VD như warfarin). Lạm dụng rượu bia sẽ gây tăng huyết áp, do đó làm tăng nguy cơ đột quỵ não tái phát. Tuy nhiên, sẽ không có vấn đề gì với lượng rượu ở mức độ vừa phải (tức là khoảng 1-2 đơn vị cồn tiêu chuẩn mỗi ngày; tương đương 100ml rượu vang hay một chén rượu mạnh 30ml)...