Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang: Gỡ bất cập chương trình mục tiêu quốc gia

Ngày 10/2, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cùng đoàn công tác Chính phủ đã có buổi làm việc với 5 tỉnh Tây Nguyên về tình hình triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều địa phương kiến nghị tháo gỡ

Tại hội nghị, ông Trần Quốc Phương- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, giai đoạn 2021-2025, Trung ương giao tổng vốn đầu tư phát triển là 11.731 tỷ đồng (chiếm 11,73 nguồn lực phát triển của ngân sách Trung ương) cho các địa phương vùng Tây Nguyên để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia: xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Năm 2022, ngân sách Trung ương hỗ trợ thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia cho vùng Tây nguyên là 3.878 tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương bố trí thực hiện hơn 877 tỷ đồng (theo quy định, vốn đối ứng là 1.452 tỷ đồng).

Tính đến ngày 31/1/2023, ước thanh toán vốn đầu tư công thực hiện 3 chương trình mục tiêu tại vùng Tây Nguyên trên 1.348 tỷ đồng, đạt 48,12% kế hoạch, thấp hơn 8,88% so với bình quân chung của cả nước.

Năm 2023, tổng vốn ngân sách Trung ương giao cho các địa phương trong khu vực Tây Nguyên là trên 3.000 tỷ đồng. Tính đến thời điểm này, có 2/5 tỉnh chưa hoàn tất phân bổ kế hoạch của năm 2023.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, liên quan đến chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thì hiện nay Trung ương vẫn chưa ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn, cụ thể; một số quy định do Trung ương ban hành hướng dẫn chưa phù hợp với thực tế tại địa phương tạo ra nhiều khó khăn cho địa phương trong quá trình triển khai thực hiện.

Đối với chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới, đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể một số nội dung, chỉ tiêu, tiêu chí; chưa hướng dẫn cơ chế lồng ghép nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia…

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Lịch, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cho biết, ở địa phương này đã xảy ra một số vướng mắc. Cụ thể: Chính phủ chưa ban hành định mức về hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất và công trình nước sinh hoạt tập trung nên tỉnh gặp khó khăn trong triển khai thực hiện. Cùng với đó, theo quy định thì không cho phép sử dụng kinh phí hỗ trợ mua đất sản xuất nên một số huyện trên địa bàn tỉnh không còn quỹ đất sản xuất để hỗ trợ hộ nghèo gặp rất nhiều khó khăn.

Mặt khác, các văn bản hướng dẫn chưa được đồng nhất, dẫn đến các địa phương còn lúng túng trong quá trình triển khai thực hiện. Do đó, thay mặt tỉnh Gia Lai, bà Lịch đề nghị cấp ngành trung ương, cho phép người dân tự mua bán, chuyển nhượng đất sản xuất bằng nguồn kinh phí được hỗ trợ; hướng dẫn cụ thể đối với việc trên cùng một diện tích thực hiện khoán bảo vệ rừng, bảo vệ rừng có được nhận cùng lúc tiền thu được từ nguồn dịch vụ môi trường rừng và nguồn vốn hỗ trợ khoán, bảo vệ rừng… để địa phương có cơ sở thực hiện.

Ông Nguyễn Hữu Tháp-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum nêu một số vướng mắc liên quan đến thể chế, chính sách: “Công tác phân bổ, giao kế hoạch vốn ngân sách Trung ương thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia chậm so với thời điểm giao kế hoạch, dự toán hàng năm của địa phương gây nhiều khó khăn cho việc cân đối xác định nguồn lực đối ứng từ ngân sách địa phương, huy động nguồn lực hợp pháp để thực hiện các chương trình; gây khó khăn trong công tác tổng hợp nhu cầu từ cấp trực thuộc để xác định danh mục dự án đầu tư trình HĐND tỉnh.

“Hiện có quá nhiều văn bản quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện các chương trình do các cơ quan Trung ương ban hành, hướng dẫn, đề nghị các Bộ, ngành chủ quản chương trình mục tiêu quốc gia nghiên cứu, tổng hợp, hợp nhất các văn bản quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện để địa phương dễ dàng nghiên cứu, áp dụng đồng bộ”.

Cùng với đó, lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng cũng nêu lên một số vấn đề còn khó khăn tồn tại trong quá trình triển khai thực hiện như: Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và Ủy ban dân tộc quốc hội chưa ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể lồng ghép nguồn vốn trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; tỷ lệ giải ngân còn thấp do nguồn vốn đối ứng từ nguồn thu biện pháp tài chính (thu sử dụng đất) không đạt dẫn đến thiếu vốn để thực hiện giải ngân cho các dự án; Việc thực hiện quy trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư theo quy định Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn khác của các Bộ chủ quản…

Hầu hết các địa phương, các chủ đầu tư chưa hoàn thành thủ tục đầu tư nên tỷ lệ giải ngân còn thấp… Các địa phương đồng kiến nghị, sớm giao bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia; chỉ đạo các bộ, ngành, trung ương khẩn trương rà soát, có giải pháp xử lý dứt điểm liên quan đến vướng mắc trong áp dụng các thông tư, văn bản hướng dẫn để đảm bảo phù hợp với thực tiễn và quy định của pháp luật.

Chia sẻ kinh nghiệm của các tỉnh gỡ khó

Tại hội nghị, sau khi lắng nghe báo cáo của các địa phương, các Bộ, ngành Trung ương đã phân tích những nguyên nhân tồn tại, đồng thời cũng định hướng các địa phương tháo gỡ một số vướng mắc trong quá trình thực hiện. Trên cơ sở cập nhật kiến nghị của các địa phương để cùng phối hợp tháo gỡ và có hướng dẫn sớm nhất đối với những vấn đề tồn tại để giúp các địa phương triển khai hiệu quả trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cũng lưu ý, các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn các chương trình mục tiêu quốc gia; đồng thời tính toán ưu tiên các chương trình, dự án có tính khả thi cao; chủ động trong công tác phối hợp triển khai thực hiện từ Trung ương đến địa phương.

“Tôi đề nghị ở các địa phương, Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách sẽ là điều phối viên cùng ngồi lại với các Bộ, ngành và Phó Thủ tướng Chính phủ sẽ cùng tham gia để cùng giải quyết những vấn đề chưa đồng thuận để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng cũng đề nghị các địa phương nên chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau trong quá trình thực hiện. Bởi cũng căn cứ các quy định hướng dẫn trên nhiều địa phương có cách làm tốt, tiến độ giải ngân rất cao.

Bên cạnh việc triển khai thực hiện, các địa phương cần chủ động tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện quy trình để kịp thời khắc phục những yếu tố rủi ro chủ quan, khách quan. Phó Thủ tướng cũng đề nghị Văn phòng Chính phủ, 3 ngày sau khi kết thúc hội nghị sẽ có nhiệm vụ tập hợp, rà soát, thống kê và tham mưu cho Phó Thủ tướng văn bản nhắc việc cụ thể đối với từng Bộ, ngành, địa phương về các phần việc đã, cần phải giao kèm theo thời gian thực hiện cụ thể để đôn đốc tiến độ thực hiện.

Thủ tướng phân công nhiệm vụ 3 Phó Thủ tướng Chính phủ