Thế nào là tốt hơn nơi ở mới?

Tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, nhiều nội dung rất quan trọng liên quan đến quốc kế dân sinh đã được các đại biểu bàn thảo sôi nổi. Một trong những nội dung đó là Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Liên quan đến dự thảo luật được cho là rất khó và nhạy cảm này, các đại biểu tiếp tục cho ý kiến về khung giá đất, bảng giá đất, thế nào là giá thị trường… Tuy nhiên, ý kiến phát biểu thảo luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính rất đáng chú ý.

Ngoài việc gợi mở nhiều nội dung quan trọng, ông có đề cập đến công tác giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất. Thủ tướng cho rằng, đây là vấn đề được nhân dân rất quan tâm. Quan điểm của Đảng, Nhà nước rất rõ, khi thu hồi đất, người dân tái định cư, chuyển đi nơi khác để ở thì nơi ở mới ít nhất phải bằng hoặc hơn nơi ở cũ.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, bằng hoặc hơn nơi ở cũ được thực hiện như thế nào cần phải được cụ thể hóa. Phải giải thích rõ thế nào là bằng, thế nào là hơn.

Thực tế, khi góp ý vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) từ trước tới nay, hầu hết các ý kiến cho rằng cần có quy định rõ hơn về giá đất cũng như đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất. Nhưng bằng hoặc tốt hơn như thế nào, thế nào là bằng, thế nào là tốt hơn thì lại chưa ai đề cập.

Và lần này, nếu không quy định cụ thể trong luật như hướng gợi mở của Thủ tướng, việc động viên, khuyến khích người dân nhường đất để thực hiện các dự án sẽ khó có được những bước đột phá.

Có thể thấy, khi bị thu hồi đất, điều người dân quan tâm nhất là cuộc sống của họ sẽ không bị xáo trộn quá nhiều, vẫn giữ được việc làm, thu nhập. Nơi ở mới phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ. Thậm chí, còn phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất bị thu hồi.

Đặc biệt, nếu người tái định cư được quyền chọn chỗ ở trong cùng một địa bàn, cấp quận, cấp huyện hoặc cấp tỉnh; Nhà nước phải có khu tái định cư trước khi có quyết định phê duyệt thu hồi đất, để người dân ổn định nơi ở… chắc chắn việc thu hồi đất sẽ thuận lợi hơn rất nhiều so với hiện nay.

Nhìn thực tế từ dự án sân bay Long Thành, hầu hết người dân đều đồng thuận di dời, nhường đất cho dự án khi họ cảm thấy cuộc sống của bản thân và gia đình tốt hơn trước rất nhiều. Khi sinh kế được đảm bảo, việc học hành của con em thuận lợi, đi lại, giao thương dễ dàng thì không có lý gì họ không nhường đất.

Bởi vậy, để chủ trương trên thực sự hiệu quả khi đi vào cuộc sống, hạn chế thấp nhất phát sinh những khó khăn, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các quy định cụ thể đảm bảo định lượng rõ hơn yếu tố “đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn” sau khi bồi thường thu hồi đất.

TS. Phạm Quang Long
Phó chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính VN

Ngỡ ngàng với khu tái định cư sân bay Điện Biên