Trong xu thế đẩy mạnh sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế xe cá nhân, một thị trấn nhỏ tại Canada đã chọn phương án khá đặc biệt, đó là sử dụng hình thức chia sẻ xe đang được ưa chuộng trên thế giới như Uber để thay hẳn phương tiện công cộng trên một số tuyến đông khách. Giới chức địa phương khẳng định phương thức này đem lại hiệu quả nhưng một số nhà hoạch định đô thị còn băn khoăn lo ngại về mức độ bền vững môi trường và kinh tế.
Uber thay phương tiện công cộng
Innisfil là một thị trấn nhỏ tại Ontario ở Canada, có dân số khoảng 40.000 người, với cấu trúc thị trấn tiêu biểu của khu vực Bắc Mỹ bao gồm những ngôi nhà với không gian sống cực rộng, nằm cách xa nhau, khiến vấn đề vận tải công cộng sao cho hiệu quả thực sự là thách thức về vận tải.
Chưa kể, giao thông ngày càng đông đúc, tỉ lệ người cao tuổi, sinh viên, người trưởng thành không dùng ô tô tăng cao và đều cần đến phương tiện di chuyển thuận tiện trong thị trấn.
Sau khi nghiên cứu một loạt các phương án về dịch vụ xe buýt tuyến cố định, giới chức nhận thấy chi phí và lợi ích xe buýt mang lại không phù hợp. Giả định chỉ riêng một chuyến buýt phục vụ khoảng 17.000 người đi lại hàng năm tiêu tốn 270.000 đô-la Canada (tương đương 200.000 USD) trong năm phục vụ đầu tiên. Cuối cùng, Innisfil đã sử dụng phương án Uber để giải quyết nhanh gọn tình trạng thiếu hụt phương tiện công cộng.
“Thay vì dùng một chiếc xe buýt phục vụ chỉ vài hành khách, chúng tôi hướng tới dịch vụ tốt hơn có thể vận tải mọi người từ khắp thị trấn tới bất cứ nơi đâu họ cần, đó là Uber”, ông Gord Wauchope, Thị trưởng Innisfil thời điểm đó nhận định.
Với tham vọng chuyển trách nhiệm vận tải công cộng cho ứng dụng chia sẻ xe Uber, thị trấn Innisfil, Canada bắt tay vào thực hiện dự án này từ năm 2017.
Hệ thống Uber của Innisfil được gọi là Innisfil Transit kết nối các khu vực đông đúc như các toà nhà thị chính, khu nghỉ ngơi, vui chơi. Một phần chi phí đi lại sẽ do chính quyền địa phương trợ cấp.
Chi phí mỗi chuyến rất đa dạng nhưng trung bình khách hàng thường trả 3-5 USD khi di chuyển tới các toà nhà của thị trấn hoặc nhận giảm giá phí 5 USD cho các chuyến đi tới các địa điểm khác vào khu vực thị trấn.
Sau hai năm thực hiện, giới chức Innisfil khẳng định, dự án này đã thành công với số lượt đi lại tăng cao. Năm 2018, số lượt là 85.943 và nhiều người dân khá yêu thích dịch vụ.
Kết quả một cuộc khảo sát của thành phố về dịch vụ này cho thấy, gần 70% người được hỏi cho biết, họ hài lòng, thậm chí là trên cả hài lòng với dịch vụ mới. Đây thực sự là con số mà bất cứ cơ quan vận tải công cộng truyền thống nào cũng phải ngưỡng mộ.
Anh Shannon Kelly-Robb làm việc tại một trong những thư viện tại thị trấn này cho biết: “Chúng tôi rất thích Uber. Cả tôi, con trai và bố tôi thường sử dụng phương tiện này”.
Với anh Daniel Arrega, 19 tuổi, nếu muốn đến làm việc tại một trung tâm thương mại trong thị trấn Innisfil, anh chỉ có một vài sự lựa chọn để đi lại, đó là đi bộ dọc đường cao tốc mất gần 3 tiếng đồng hồ hoặc đi taxi nhanh hơn nhưng đắt nên anh chọn phương án còn lại là sử dụng phương tiện vận tải công cộng của thị trấn.
“Phương tiện này rất tuyệt vời đối với người trẻ chúng tôi, đặc biệt khi chúng tôi chưa có bằng lái”, anh nói sau khi đến chi nhánh Tommy Hilfiger - nơi anh làm việc.
Tác động xấu đến kinh tế, môi trường
Tuy nhiên, trớ trêu thay, càng nhiều người ưa thích sử dụng Uber đồng nghĩa chính quyền thị trấn càng tốn ngân sách hỗ trợ vận tải. Ông Paul Pentikainen, nhà hoạch định thị trấn cho biết: “Số lượt sử dụng cũng như mức độ nổi tiếng của dịch vụ ngày càng tăng cao.
Nó là thành công lớn nhưng cũng là thách thức đối với ngân sách địa phương”. Theo Guardian, dự kiến, số tiền trợ cấp vận tải mà chính quyền địa phương phải chi trả cho chương trình Innisfil Transit trong năm 2019 sẽ đạt 1,2 triệu USD - cao hơn chi phí thực hiện một chương trình xe buýt và cao hơn nhiều ngân sách mà thành phố phân bổ là 900.000 USD. Với lượt người đi không ngừng tăng cao mỗi năm, chi phí sẽ còn tiếp tục đội lên.
Đó chính là lý do vì sao, đầu tháng 4 năm nay, Innisfil Transit phải thay đổi kết cấu. Họ tăng giá vé đối với người sử dụng Uber lên 1 USD. Mức tiền trợ cấp mỗi chuyến đi giảm xuống 4 USD và tối đa một tháng mỗi người chỉ được dùng Uber 30 lần.
Citylab dẫn lời một số lãnh đạo thị trấn cho biết, quyết định tăng giá và giảm trợ cấp trên được thực hiện để hỗ trợ Innisfil trang trải chi phí hoạt động.
Quy định số lượng chuyến đi tối đa đã khiến rất nhiều người dân địa phương bức xúc. Chẳng hạn như cô Holley Hudson, 20 tuổi làm việc cho các chương trình chăm sóc thuộc tổ chức YMCAs, thường xuyên phụ thuộc vào phương tiện công cộng vì không có xe cá nhân. Hudson cho rằng, với tối đa 30 chuyến/tháng, cô sẽ sử dụng hết veo trong vòng 1-2 tuần. Khi gửi thư phàn nàn lên chính quyền địa phương, cô nhận được lời giải thích đó là:
Quy định mức trần 30 chuyến được đưa ra nhằm hạn chế một số người dân lạm dụng phương tiện này để đi những chuyến ngắn chẳng hạn như ra Starbuck mua cốc cafe rồi về. Tuy nhiên, câu trả lời này không làm thoả mãn những người thường xuyên phải di chuyển như Hudson.
Bên cạnh đó, một số chuyên gia cho rằng, chương trình sử dụng Uber thay thế phương tiện công cộng này tác động đến kinh tế và môi trường. Về kinh tế, càng có nhiều người sử dụng Uber, công ty Uber càng được hưởng lợi, bỏ túi lợi nhuận cao còn chính quyền địa phương tiêu tốn ngân sách.
Bên cạnh đó, về tác hại môi trường, theo ông Jarrett Walker, chuyên gia tư vấn về vận tải có trụ sở ở Portland, Oregon và tác giả của cuốn sách Human Transit cho rằng: Hệ thống như Innisfil Transit dẫn đến kịch bản phương tiện chở ít người với chi phí cao đồng nghĩa không mang lại lợi ích hạn chế xe cá nhân, giảm khí thải.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận