Tránh “thừa thày, thiếu thợ” khiến trăm nghìn cử nhân thất nghiệp

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp)

Theo ĐB Nguyễn Thị Lan (Hà Nội), dự thảo luật đã quy định rõ hơn về quy chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đại học. Để đảm bảo tính khả thi cao, theo bà Lan, vấn đề quy hoạch mạng lưới trường đại học phải làm sao cho hiệu quả nhất, tiết kiệm nhất, tránh mở quá nhiều trường trong một khu vực, làm dư thừa và gây lãng phí nguồn lực xã hội. Về cơ chế tự chủ, theo ĐB Lan, cần phải xác định tự chủ không có nghĩa là để các trường đại học tự lo, tự “bơi”, mà chỉ thay đổi cách đầu tư cho hiệu quả hơn.

ĐB Trần Văn Mão (Nghệ An) thì cho rằng, dự thảo đã giao quyền nhiều hơn cho hiệu trưởng, nhưng lại chưa đề cập rõ quyền tự quyết của hội đồng trường. Ông đề nghị cần có cơ chế kiểm soát quyền lực, tránh “nhóm lợi ích” xuất hiện trong hội đồng trường. Liên quan đến quy hoạch ngành đào tạo, ông Mão lưu ý, cần tránh tình trạng “thừa thày, thiếu thợ” với hơn 200 nghìn cử nhân ra trường thất nghiệp như thời gian vừa qua. “Giao quyền tự chủ cho các trường đại học là đúng, nhưng không thể mở bao nhiêu mã ngành đều được. Trong luật cần cân nhắc quy định mở mã ngành, cân đối nhu cầu lao động, tránh dàn trải, không có chất lượng cao”, ông Mão đề nghị.

ĐB Nguyễn Văn Hiển (Lâm Đồng) thì lo ngại quyền lực tập trung quá lớn vào hiệu trưởng, ngay hiệu phó cũng do hiệu trưởng cử. Điều này dễ dẫn đến tình trạng hiệu trưởng và bộ máy quản lý lạm quyền, vi phạm pháp luật, lúc đó sẽ không phát huy được vai trò quản lý, bị chi phối quyền lực.

Trong khi đó, ĐB Phùng Đức Tiến (Hà Nam) nêu nghịch lý, nhiều sinh viên ra trường thất nghiệp trong khi các doanh nghiệp vẫn thiếu nhân lực chất lượng cao. Nguyên nhân do nội dung học tập và kết quả nghiên cứu chưa gắn kết với yêu cầu thực tiễn cuộc sống. “Giáo dục đại học hiện nay bất cập ngay từ nhận thức, học theo hình thức, thi cho đỗ để lấy tấm bằng đại học, nên trình độ ra trường cao nhưng chất lượng thấp. Do vậy, cần đẩy mạnh nghiên cứu khoa học ngay tại các trường để sinh viên được tiếp cận với phương pháp nghiên cứu và khi ra trường tiếp cận nhanh hơn, không phải đào tạo lại khi doanh nghiệp tiếp nhận”, ông Tiến góp ý.

Theo ĐB Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), quyền tự chủ của cơ sở giáo dục đại học là vấn đề “trọng tâm, then chốt”. Tuy nhiên, tự chủ không phải mang ý nghĩa tự thân mà là nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Do vậy, chỉ khi nào cơ sở giáo dục đại học đảm bảo thì mới được trao cơ chế tự chủ. Trên cơ sở đó, cần làm rõ cơ chế tự chủ đại học gồm học thuật, tài chính, nhân sự, làm rõ phương thức, trách nhiệm giải trình để có sự đồng bộ giữa Luật Giáo dục đại học với các luật liên quan. Tuy nhiên, ĐB Hoa cũng đề nghị cần thận trọng trong việc tự chủ tài chính, vì có thể dẫn tới sự bất bình đẳng giữa các trường tư thục với công lập.

ĐBQH lo lắng tột cùng vì "buông lỏng giáo dục, chỉ lo đào tạo"