Vàng bị “làm giá” do tâm lý đám đông

TS. Dương Như Hùng

Những người chạy theo đám đông sẽ luôn bị lỗ nặng khi giá vàng biến động. TS. Dương Như Hùng, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Luật TP.HCM cảnh báo nhà đầu tư trước tình trạng giá vàng tuần qua bị “làm giá” bởi giới kinh doanh.

Thị trường phản ứng thái quá do tâm lý bầy đàn

Ông có cho rằng, giá vàng tăng chóng mặt như vừa qua là ngưỡng “không tưởng”?

Giá vàng biến động trong suốt tuần qua không phải xuất phát từ cung mà do cầu. Bắt đầu từ việc 23/6, cử tri Anh bỏ phiếu ủng hộ rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), giá vàng bật tăng chóng mặt, gần 60 USD/ounce, tương đương gần 5%. Cùng đó, đồng USD, đồng yên Nhật cũng tăng mạnh. Ngược lại, thị trường chứng khoán toàn cầu mất 2 nghìn tỷ USD khi bảng Anh có mức giảm kỷ lục trong một ngày xuống thấp nhất 31 năm.

Sở dĩ giá vàng, USD tăng mạnh như vậy là do nhà đầu tư lo ngại về môi trường kinh doanh sẽ không được như trước đây. Thậm chí, giới đầu tư lo ngại rằng, Brexit sẽ tạo tiền lệ cho các phong trào tương tự tại các nước khác ở châu Âu. Và chắc chắn sắp tới mọi giao dịch thương mại giữa các bên liên quan cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Đến nay, những vấn đề trong EU chưa biết sẽ giải quyết như thế nào. Khi mọi thông tin chưa rõ ràng, nhà đầu tư sẽ không làm gì mà chuyển vốn qua một kênh an toàn hơn. Khả năng nhiều công ty nước ngoài tại Anh sẽ hạn chế đầu tư... Nghĩa là một dòng vốn sẽ được rút ra khỏi thị trường và hiện nay đô la Mỹ, Yên Nhật hoặc vàng đang là lựa chọn an toàn.

Như vậy, sóng lớn trên thị trường vàng thế giới đã xuất hiện từ tháng 6. Nhưng giá trong nước thực sự tạo ra cú sốc khi ngày 7/7 tăng gần 2,5 triệu đồng/lượng. Và cũng ngay ngày hôm sau lại giảm khoảng 2 triệu đồng/lượng. Việc giá vàng nhảy múa như vậy là do đâu, thưa ông?

Giá vàng trong nước vẫn chịu tác động bởi giá thế giới nhưng thị trường vàng Việt Nam giống như tấm mút. Đầu bên này co lại, nhưng đầu bên kia không chịu đẩy ra. Vậy nên, khi giá thế giới tăng hay giảm không hoàn toàn ảnh hưởng ngay đến giá trong nước. Cùng với đó, giá vàng trong nước chịu tác động lớn nhất bởi tâm lý thị trường quyết định đến giá vàng. Thế nên, hễ giá vàng tăng mạnh thì dân tình kéo nhau đi mua vì họ luôn nghĩ rằng, giá sẽ còn tăng hơn nữa nên mua vào sẽ có lời. Tâm lý bầy đàn cứ đẩy giá vàng leo thang, khi người dân kéo nhau đi mua mà không chịu bán. Cũng không loại trừ những thông tin có chủ đích khiến tác động đến tâm lý đám đông để làm giá. Đó là lý do vàng tăng vọt, rồi cũng quay đầu giảm mạnh.

Giá vàng đi ngang suốt tháng 6 và tăng dựng đứng trong tuần đầu tháng 7, rồi rớt mạnh vào sáng 7/7 (Đồ họa: Zing)

Độc quyền đẩy giá chênh lệch lớn

Theo ông, đâu là nguyên nhân chính khiến giá vàng nội và ngoại lệch pha?

Chúng ta nên nhớ rằng, giá vàng thế giới chịu tác động trực tiếp, tác động nhanh, ngay khi có các vấn đề kinh tế liên quan. Hơn nữa, người mua vàng trên thế giới cũng khác người mua vàng ở Việt Nam là thường giao dịch khối lượng cực lớn vì nguồn tài chính lớn và thị trường lý trí hơn, hiểu biết hơn. Nên khi giá thế giới tăng đến một mức nào đó, giới đầu tư sẽ lập tức xả hàng ra mạnh chốt lời khiến giá vàng giảm. Xả mạnh chốt lời chứ không có chuyện xả mạnh để thao túng được thị trường, vì muốn vậy phải có khối lượng vàng lớn khủng khiếp.

Còn ở Việt Nam, việc đồn thổi khiến thông tin nhiễu sóng, người mua theo tâm lý "bầy đàn" nên nếu Chính phủ can thiệp thì giá vàng sẽ ổn định ngay. Còn không thấy giá thấp lại đi bán mà thấy giá cao lại đi mua…

Một lý do khác nữa khiến giá vàng nội và ngoại khó bắt kịp nhau do vàng ở Việt Nam là độc quyền, chỉ một giá. Cùng với việc độc quyền, từ lâu nay nguồn cung trên thị trường vàng không thay đổi nhưng cầu thay đổi tạo sự khan hiếm giả tạo.

Nếu giá vàng trong nước không theo một quy luật nào thì trong cơn sóng vàng vừa qua ai sẽ là người được lợi, ai là người chịu thiệt?

Dù giá vàng lên hay xuống nhưng những người đang giữ vàng không tham gia thị trường vàng không ảnh hưởng gì về lượng và chất. Nhưng những ai tham gia đợt sóng đó sẽ có người lời và sẽ có người chịu lỗ. Khả năng người chạy theo đám đông, nhất là không phải dân chuyên nghiệp sẽ chịu thiệt. Còn những người may mắn, những người nắm thông tin, những người nắm trong tay nhiều vàng sẽ thắng. Trong đó phải kể đến những nhà làm vàng, có đống vàng trong tay thì chắc chắn trong số vàng họ nắm có phần nhiều lời hơn là lỗ.

Cụ thể, nếu giá vàng tăng 2 triệu, sau đó lại giảm tương ứng thì tổng lời lỗ bằng 0. Nhưng vì trong tổng số những người mua vào, bán ra ấy sẽ có người lỗ nhiều hơn, nghĩa là nhà vàng hốt bạc. Chưa kể những ngày qua biên độ giữa chiều mua và chiều bán chênh lệch nhau khá lớn.

Theo ông, vậy có cần cảnh báo người dân cẩn trọng khi lao vào vàng theo hiệu ứng đám đông để tránh rủi ro hay không?

Thực ra theo thời gian, chúng ta sẽ học được các kinh nghiệm và trở thành nhà đầu tư thông thái hơn. Ngày xưa, đã từng có giai đoạn thị trường lên cơn sốt chứng khoán. Có những lúc chỉ số vốn trên lợi nhuận là 100/1. Nghĩa là, bỏ 100 đồng được 1 đồng lợi nhuận nhưng người ta vẫn lao vào. 1% đó tương đương 1% lãi suất, nhưng lãi suất trong ngân hàng thời điểm đó là 20%. Nhưng vì người chơi chứng khoán vẫn nghĩ lợi nhuận sẽ tăng từ 1%, lên 2%... và nhiều hơn nữa nên nhiều người mua. Cũng vì hiệu ứng tâm lý đám đông mà nhiều người đã lỗ nặng khi chơi chứng khoán mấy năm về trước.

Chuyên gia dự báo giá vàng "phất cờ" trong tuần tới