Xe còn hạn đăng kiểm gây tai nạn, ai chịu trách nhiệm?

Xe khách trong vụ đâm vách núi ở Khánh Hòa (tháng 5/2018) vẫn còn hạn đăng kiểm, hệ thống lái, phanh vẫn hoạt động bình thường - Ảnh: Xuân Lê

Bỗng dưng gây tai nạn dù còn hạn kiểm định

Ngày 3/6, xe khách 29 chỗ BKS 15B-022.36 chở 20 người khi lưu thông tại đoạn dốc chợ Đường 1/4, thị trấn Cát Bà, Hải Phòng đột nhiên mất lái, lao vào một xe khách đang đỗ dưới dốc và cửa một ngôi nhà. Hai chiếc xe biến dạng, 10 người trên xe 29 chỗ bị thương. Thời điểm gây tai nạn, chiếc xe chỉ còn 3 ngày nữa là hết hạn đăng kiểm định kỳ.

Cũng trong tình huống xe mất lái, ngày 12/5, chiếc xe khách BKS 51B-1563 đang chở đoàn cán bộ hưu trí tỉnh Yên Bái từ Đà Lạt xuống Nha Trang tham quan, khi đến Km 56 + 100 trên đèo Khánh Lê (Khánh Hòa) bất ngờ tự đâm vào vách núi, lật ngang làm 3 người chết và 17 người bị thương. Hai ngày sau đó, tại Km 208+800, QL20 (huyện Đức Trọng, Lâm Đồng) xe tải BKS 49C-150.90 chạy theo hướng Đà Lạt - Di Linh với tốc độ hơn 90km/h trên đoạn khoảng 3km, va chạm với một số xe con, xe máy từ dốc nhà máy cơ khí cho đến đoạn chùa Bà Cha, ngã ba Phi Nôm làm chết 5 người, 2 người khác bị thương.

Ông Ngô Hồng Hệ, Trưởng phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm VN cho biết, thời điểm xảy ra tai nạn, các phương tiện nêu trên đều còn hạn kiểm định, do đó khá nhiều thông tin trên báo chí, mạng xã hội qui kết phương tiện không đảm bảo kỹ thuật.

Để làm rõ nguyên nhân tai nạn, Cục Đăng kiểm VN đều chỉ đạo các trung tâm đăng kiểm tại địa phương tham gia giám định kỹ thuật phương tiện các vụ có nghi vấn. “Kết quả giám định phương tiện từ đầu năm 2018 đến nay về các vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng trong các vụ ô tô tự gây tai nạn, có dư luận về việc xe mất phanh đều cho thấy không có nguyên nhân do lỗi kỹ thuật”, ông Hệ cho biết.

Đại diện Cục Đăng kiểm VN dẫn chứng, kết quả giám định của cơ quan chức năng, hệ thống phanh của chiếc xe tải trong vụ tai nạn ở Lâm Đồng vẫn bình thường. Các má phanh còn tốt, các đường ống, tổng phanh không có hiện tượng chảy dầu, khí nén tại bình chứa phía sau vẫn còn áp suất, các khớp của chân phanh bình thường. Cần phanh đỗ ở vị trí đã kéo nhưng chưa hết cỡ. Hộp số đang ở số 0 (mo), cáp dẫn động điều khiển đi số bị đứt. Tương tự, xe khách  BKS 51B-115.63 bị lật trong vụ tai nạn đèo Khánh Lê, đã được giám định với kết quả hệ thống lái, hệ thống phanh vẫn hoạt động bình thường. Thậm chí, sau khi xe được đưa về xe cẩu xuống đất, người điều khiển phương tiện vẫn lái được xe này đưa vào bãi trông giữ phương tiện.

Xác định trách nhiệm thế nào?

Ông Ngô Hồng Hệ cho biết, trường hợp sau giám định nếu do lỗi mất an toàn kỹ thuật mới đặt vấn đề xem xét sự liên quan trách nhiệm của đơn vị đăng kiểm, đăng kiểm viên. Còn theo quy định tại Thông tư số 53/2014 của Bộ GTVT (về bảo dưỡng kỹ thuật và sửa chữa phương tiện giao thông cơ giới đường bộ), chủ phương tiện, lái xe có trách nhiệm sửa chữa, duy trì chất lượng phương tiện giữa 2 kỳ đăng kiểm. Vì vậy, trường hợp xe chỉ còn 1-2 ngày nữa đến hạn đăng kiểm mà gây tai nạn, trách nhiệm trước hết là chủ xe, người trực tiếp vận hành xe. Bởi theo quy định, cứ 3.000-5.000km, chủ phương tiện có trách nhiệm sửa chữa bảo dưỡng định kỳ xe.

“Việc kiểm định định kỳ phương tiện nhằm kiểm tra, đánh giá tổng thể tình trạng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của phương tiện theo các tiêu chuẩn. Mục đích nhằm đảm bảo phương tiện đủ điều kiện an toàn mới được phép tham gia giao thông. Còn giữa hai kỳ kiểm định, tùy theo tần suất hoạt động của phương tiện có thể phát sinh các yếu tố khách quan, chủ quan gây hỏng hóc, đòi hỏi chủ xe, lái xe phải kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa để đảm bảo hoạt động ổn định”, ông Hệ nói.

Theo ông Nguyễn Văn Tập, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 19-01V, thực tế không ít vụ tai nạn xảy ra trên đèo dốc do mất phanh, nhưng nguyên nhân do lái xe ít kinh nghiệm trong sử dụng phanh, nhất là phanh hơi. “Khi đi đường xuống dốc dài, đi số cao và sử dụng phanh liên tục dễ dẫn đến bơm hơi không kịp nạp đủ hơi, khiến phanh mất hiệu quả; hoặc má phanh bị mòn, cháy”, ông Tập phân tích.

Các quy định hiện hành cho thấy, chủ xe, lái xe có trách nhiệm trực tiếp trong việc duy trì ổn định chất lượng phương tiện sau khi được đăng kiểm. Tuy nhiên, trên thực tế do Thông tư 53 nói trên không có chế tài bắt buộc nên việc thực hiện tùy theo ý thức của chủ xe, lái xe. Vì vậy, việc giám định kỹ thuật phương tiện sau tai nạn cũng chủ  yếu để xác định nguyên nhân cụ thể để xác định trách nhiệm của chủ xe, lái xe hoặc đơn vị kiểm định. Điều này cũng dẫn đến tình trạng khá nhiều xe không duy trì được trạng thái an toàn kỹ thuật khi đến hạn đăng kiểm định kỳ. Bởi, theo Cục Đăng kiểm VN, tỷ lệ trung bình hiện nay là hơn 14,5% xe trong lần kiểm tra đầu tiên không đạt tiêu chuẩn, buộc phải sửa chữa, khắc phục.

Xe khách lao dốc ở Cát Bà còn 2 ngày hết hạn đăng kiểm