Chung cư mini đang là “bom nổ chậm”

Chỉ trong một đêm, ngọn lửa đã cướp đi mạng sống của 56 người dân, gần bằng với số người thiệt mạng và mất tích do thiên tai trong cả 8 tháng đầu năm 2023 (74 người) trên phạm vi cả nước. 

Đây cũng là điều đáng báo động trong công tác xây dựng, quản lý chung cư mini.

Lực lượng cứu hộ đưa nạn nhân vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ đi cấp cứu. Ảnh: NLĐ.

Hiện nay, trên nhiều con ngõ hẹp, chung cư mini mọc lên như nấm sau mưa, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Điển hình là chung cư 9 tầng ở Khương Hạ vừa xảy ra cháy. Từ việc kiểm tra ban đầu, có thể thấy điều kiện phòng cháy chữa cháy không tồn tại.

Các nhà chung cư mini có những đặc thù, khác biệt rất lớn so với các chung cư thông thường như: Diện tích xây dựng nhỏ, diện tích hành lang, cầu thang và các căn hộ thường nhỏ hẹp, xây dựng theo dạng nhà ống, nằm trong các khu dân cư, bị bao bọc các mặt bởi các công trình xây dựng, nhà dân liền kề, nhiều công trình nằm sâu trong ngõ ngách…

Do đó, rất dễ phát sinh các sự cố cháy nổ, cũng như gây khó khăn rất lớn cho công tác chữa cháy khi xảy ra hỏa hoạn. 

Có người ví chung cư mini không đảm bảo các điều kiện phòng cháy chữa cháy chẳng khác gì "bom nổ chậm". Chỉ cần sự cố xảy ra thì không ai lường hết được hậu quả.

Nguyên nhân là hiện tại chưa có tiêu chuẩn thiết kế cho nhà chung cư mini.

Chính vì không có tiêu chuẩn thiết kế nên hiện nay, các chủ đầu tư thường xây dựng dưới dạng nhà ở riêng lẻ, sau đó tối đa hóa lợi nhuận bằng cách thay đổi thiết kế, xây hết diện tích đất, bịt hết các lối thoát hiểm trừ cửa ra vào; tăng số tầng, số lượng căn hộ và giảm chất lượng thiết bị mà không tuân thủ bất kỳ quy định nào.

Tiếp đến là công tác thẩm định, cấp phép và quản lý xây dựng. Hiện nay, việc cấp phép cho những công trình nhà ở dưới 6 tầng đã trở thành một điều đáng bận tâm.

Để thẩm định một dự án, cán bộ thẩm định phải hiểu rõ về các quy chuẩn và tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, xem dự án có đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn nếu xảy ra cháy hay không.

Một khi thiết kế đã đảm bảo an toàn, thì công tác thẩm định của cơ quan chức năng có thể tiếp tục với các khía cạnh khác như thiết bị và công tác cứu hộ. Tuy nhiên, hiện tại, hầu hết chung cư mini không đáp ứng được các tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy.

Vấn đề thứ ba là quản lý xây dựng. Trên địa bàn Hà Nội, có một loạt lực lượng quản lý xây dựng, từ cấp sở, cấp xã/phường. Nhưng thực tế thì sao? Vi phạm vẫn tràn lan.

Với trường hợp chung cư ở Khương Hạ, giấy phép cấp chỉ được xây 6 tầng, nhưng xây dựng thực tế đã lên tới 9 tầng và chia thành gần 50 căn hộ.

Cuối cùng, khi công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, đã không có sự kiểm tra, kiểm định cụ thể về an toàn, cũng như không có ai theo dõi việc kinh doanh hoặc nộp thuế, thậm chí giá điện dành cho mục đích kinh doanh hay sử dụng hộ gia đình.

Tất cả những câu hỏi này thường xuyên được đặt ra mà không có câu trả lời. Và hậu quả rõ ràng thì ai cũng đã thấy.

Sau vụ cháy ở Khương Hạ, việc rà soát các chung cư mini được chỉ đạo tiến hành, điều mà lẽ ra đã phải làm từ trước đó rất lâu.

Tuy nhiên, việc này chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn khi tiêu chuẩn thiết kế cho nhà chung cư mini vẫn chưa được hoàn chỉnh. 

Giả sử, nếu một chung cư mini được cho là đáp ứng đủ điều kiện an toàn thì được tiếp tục sử dụng. 

Vậy nếu không đủ điều kiện thì phải xử lý như thế nào khi các ông chủ đầu tư xây chung cư đã bán thu tiền và người dân đã ổn định cuộc sống tại những căn chung cư mini này?

Do đó, bước quan trọng cần thực hiện ngay bây giờ là xây dựng tiêu chuẩn thiết kế cụ thể cho chung cư mini. Tất cả những chung cư mini cần được cải tạo và sửa chữa để đảm bảo an toàn theo các tiêu chuẩn cụ thể.

Ngoài ra, cần xử lý mạnh tay đối với những cán bộ yếu kém, để đảm bảo rằng việc xây dựng được thực hiện đúng quy định và không vi phạm quy hoạch, xây dựng, không bao che, "bảo kê" hoạt động xây dựng.

Nếu không, sẽ không ai dám chắc sẽ không còn những "quả bom nổ chậm" gây thiệt hại nặng nề như chúng ta đã thấy.