Khi nghệ sĩ đá xéo nhau bằng âm nhạc: Là "tác phẩm" hay là "rác phẩm"?

Có trào lưu đá xéo "người cũ" bằng âm nhạc?

Hiếu Thứ Hai vừa trở lại đường đua âm nhạc với MV "Nước mắt cá sấu" vào hôm 2/4 và lập tức gây sốt các bảng xếp hạng.

Hiện, MV leo top 2 thịnh hành mục Âm nhạc trên YouTube chỉ sau một ngày phát hành.

Sự trở lại đường đua MV của nam rapper người Đà Nẵng lập tức gây chú ý. Bên cạnh màu sắc âm nhạc khác biệt so với của anh trước đây, phần nội dung ca từ trong MV cũng nhận được nhiều đồn đoán của dư luận.

Trong MV, Hiếu Thứ Hai hóa thân thành một người đàn ông bị bạn gái lừa dối, phản bội. Phần lời rap và hát có nhiều câu như: "Sao đêm qua em không bắt máy/ Em đi với ai qua đêm ở đâu?", hay "Nước mắt cá sấu chẳng thể cứu em, anh quăng vali em ra khỏi đây"...

Đây là lần hiếm hoi Hiếu Thứ Hai thể hiện khía cạnh này trong tác phẩm của mình. Nhiều cư dân mạng đồn đoán rằng, phải chăng anh đang ám chỉ câu chuyện của mình với bạn gái? Song, nam rapper chưa đưa ra giải thích về nghi vấn này.

Trước đó, ca khúc "Sự nghiệp chướng" của rapper Pháo cũng được cho là đá xéo tình cũ. Nhạc sĩ, streamer ViruSs bị nghi vấn là nam chính trong câu chuyện của ca khúc. Nguyên nhân vì Pháo tung sản phẩm mới giữa thời điểm vướng nghi vấn có liên quan đến chuyện tình cảm đầy ồn ào giữa Ngọc Kem và ViruSs.

Không chỉ đích danh ai nhưng bài nhạc có nội dung công kích người đàn ông trăng hoa, lăng nhăng. Giai điệu ca khúc bắt tai, hài hước nhưng vẫn sâu cay. Ngoài ra, phần lời rap của "Sự nghiệp chướng" cũng gây sốt mạng xã hội.

Trong đó, nổi bật có đoạn: "Người tôi yêu xa hoa, trăng hoa, tính đào hoa/ Tiếc thay bản nhạc tình vướng/ Hay cách khác em gọi anh đây là chướng/ Chướng ngại, chướng mắt và chướng tai", "Làm nhạc diss như này là quá nice rồi/ Em nào nhân viên/ Em nào đối tác?", hay "Tối đó, anh ta đã dắt cô ta vào trong căn phòng nhỏ/ Đóng kín, nghe thôi cũng biết câu chuyện hiện tại xảy ra trong phim"...

Trường hợp của Hiếu Thứ Hai, Pháo khiến dư luận liên tưởng đến trường hợp của ca sĩ người Mỹ Taylor Swift. Cô vốn nổi tiếng với thói quen viết nhạc dành tặng tình cũ sau chia tay. Nội dung ca khúc thường là những kỷ niệm hoặc lời trách móc, "đá xéo" người từng trải qua thời gian âu yếm với mình.

Đơn cử, "Teardrops on my guitar" (174 triệu lượt xem, ra mắt năm 2007) từng được Taylor xác nhận là nói về Drew Hardwick - mối tình đơn phương thời trung học của cô.

"Forever and always" được cho là bài hát nói xấu tình cũ đầu tiên của Taylor nhắm đến Joe Jonas. Trước đó, Taylor Swift từng tiết lộ, Joe Jonas không dám mặt đối mặt mà chỉ nói lời chia tay bằng một cuộc điện thoại ngắn ngủi.

Ngay sau đó, Joe Jonas tung ca khúc mang tên "Paranoid" (tạm dịch: "Kẻ hoang tưởng") - được cho là hành động "trả đũa" cô bạn gái cũ.

John Mayer thậm chí từng lên tiếng chỉ trích Taylor "sáng tác nhạc rẻ tiền" khi cho ra mắt ca khúc Dear John nhắm đến mình.

Trong ca khúc "We are never ever get back together" và "All too well", nhiều người cũng cho rằng giọng ca sinh năm 1989 ám chỉ mối tình lãng mạn với Jake Gyllenhaal.

Không chỉ người cũ, những nhân vật trong showbiz có mối quan hệ không mấy tốt đẹp cũng được cho là chủ đề trong các ca khúc của Taylor,

Đơn cử, "Bad blood" được cho là châm chích ca sĩ Katty Perry - người bạn thân một thời đã chen ngang vào mối tình của Taylor. "Look what you made me do" được nhận xét là bản tổng hợp danh sách những nhân vật mà nữ ca sĩ ghét cay ghét đắng.

Muôn kiểu đá xéo trong Vpop

Trào lưu mượn âm nhạc để đá xéo nhau không phải bây giờ mới xuất hiện. Vpop cũng từng chứng kiến nhiều trường hợp nghệ sĩ bị hoài nghi "đá xéo" người khác thông qua sản phẩm âm nhạc.

Còn nhớ, trong MV "Yêu một người vô tâm" (hiện có hơn 29 triệu lượt xem) được phát hành vào năm 2016, Bảo Anh nhắc đến chuyện giải nghệ và bị phản bội vào, khiến dư luận nghi cô "đá xéo" thiếu gia Phan Thành trong chuyện tình với Midu.

Trong MV có một đoạn đặc tả bài báo: "Ca sĩ Bảo An tuyên bố giải nghệ khi đang trên đỉnh vinh quang, chính thức kết hôn với thiếu gia Thành Phan", khiến khán giả nhớ ngay đến thiếu gia Phan Thành và chuyện tình Phan Thành - Midu một thời.

Ca sĩ Sơn Tùng M-TP từng được cho là giễu nhại trực tiếp nhạc sĩ Dương Khắc Linh và Phó Đức Phương với MV "Không phải dạng vừa đâu" (2015). MV thu hút hơn 1 triệu lượt xem chỉ sau chưa đầy một ngày đăng tải.

Trong MV, Sơn Tùng vào vai một anh chàng chơi nhạc ở phòng trà và bị hai vị nhạc sĩ bắt chơi theo ý họ. Vì bị đè nén quá mức, cuối cùng chàng trai không chịu đàn theo ý hai nhạc sĩ mà ngẫu hứng chơi theo cách riêng của mình khiến hai người này tức giận.

Đáng chú ý, hai nhạc sĩ này được tạo hình có điểm tương đồng với nhạc sĩ Phó Đức Phương, Dương Khắc Linh. Nhiều khán giả nghi vấn, Sơn Tùng đang mỉa mai Phó Đức Phương, Dương Khắc Linh vì họ là những người phê phán anh nặng nề nhất trong scandal ăn cắp beat nhạc nước ngoài cho ca khúc "Chắc ai đó sẽ về". Nhạc sĩ Phó Đức Phương thậm chí còn đề nghị Cục Bản quyền cấm lưu hành ca khúc của nam ca sĩ.

Tương tự, MV "Điều em cần chỉ là anh" (2017) của Minh Hằng cũng từng vướng nghi vấn "cà khịa" Thanh Hằng. Trong MV, nhân vật do Ninh Dương Lan Ngọc diễn xuất tuyên bố trước mặt bầu show: "Có chế đó thì không có cô Ba này" khiến khán giả nhớ đến việc Hồ Ngọc Hà bị nghi chèn ép Minh Hằng khi được mời làm giám khảo gameshow "The Face - Gương mặt thương hiệu".

Trong MV "Điều phi thường nhỏ bé" (2020), Chi Pu đưa nguyên dòng chia sẻ Hương Tràm vào năm 2017 - thời điểm Chi Pu vừa lấn sân sang lĩnh vực ca hát. Khi đó, Hương Tràm viết: "Tại sao một số các bạn hot girl rất xinh đẹp, rất đáng yêu, cho đến ngày các bạn quyết định cầm mic làm ca sĩ". Cùng với status là loạt biểu tượng phẫn nộ.

Dù không trực tiếp giải thích về chi tiết này, nhưng động thái của Chi Pu được cho là "dằn mặt" Hương Tràm.

Không chỉ dừng lại ở nghi vấn, giới rap Việt cũng chứng kiến màn đấu khẩu - rap diss trực diện giữa các rapper như: ICD vs Richchoi, 16 Typh vs Thành Draw, Rtee vs $A Milo...

Với tính chất của một trận beef (rap chiến), các rapper này ngày càng sa lầy, dùng âm nhạc để bóc mẽ tất cả góc tối, điều tệ hại nhất của đối phương.

Là "rác phẩm" chứ không phải "nhạc phẩm"

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cũng từng bày tỏ rằng, rap diss là một văn hóa của dòng nhạc này. Song, anh lên án chuyện rapper sử dụng lời lẽ thô tục để mạt sát đối phương thông qua một sản phẩm được mặc định là một tác phẩm nghệ thuật.

Theo chuyên gia truyền thông Hằng Nguyễn, những ca khúc nhằm mục đích "trả đũa", hiềm khích cá nhân không mới lạ trong thị trường âm nhạc trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, chất lượng các ca khúc lại có sự phân cấp rõ rệt.

"Âm nhạc nói chung, nghệ thuật nói riêng đều cần chất liệu đi từ đời sống. Nhưng việc sao chép chất liệu ấy nhằm mục đích hạ bệ, thóa mạ nhau hay nâng tầm chất liệu ấy thành tác phẩm nghệ thuật là hoàn toàn khác nhau.

Đa số các bài hát ở Việt Nam bị nghi vấn nhằm mục đích "cà khịa" cá nhân đều chưa được đánh giá cao về mặt chất lượng. Các ca khúc vẫn chỉ dừng lại ở việc thỏa mãn cái tôi cá nhân, "mắng cho sướng miệng", là nơi họ trút giận hơn là một sản phẩm nghệ thuật.

Đó là lý do các sản phẩm âm nhạc ấy đều chỉ tồn tại trong thời gian ngắn dù có hàng triệu lượt xem. Số lượng người xem chỉ phản ánh rằng khán giả tò mò chứ không phải vì tác phẩm ấy hay, chất lượng.

Cho rằng những tác phẩm "đá xéo" trong làng nhạc hiện nay nếu không gây tranh cãi thì cũng bị liệt vào hàng... thảm họa bởi giọng hát thiếu tố chất, ngôn từ bỗ bã, sáo rỗng, bà Hằng Nguyễn nêu chính kiến: "Tôi đánh giá đấy là 'rác phẩm' chứ không phải nhạc phẩm".