Loạt sàn thương mại điện tử giá rẻ Trung Quốc gia nhập Việt Nam: Đáng vui hay đáng lo?

Vì sao Indonesia cấm Temu?

Thời gian gần đây xuất hiện nhiều thông tin về việc sàn thương mại điện tử giá rẻ Temu của Trung Quốc sắp ra mắt tại thị trường Việt Nam.

Với sự hậu thuẫn của tập đoàn PDD Holdings – tập đoàn mẹ của Pinduoduo, một trong những nền tảng thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, Temu đang nổi lên nhanh chóng và trở thành một thế lực lớn.

Không chỉ Temu, hàng loạt sàn thương mại giá rẻ khác của Trung Quốc như Taobao, 1688 hay Shein cũng đang nhắm đến và tích cực gia nhập thị trường Việt Nam.

Trong khi giới trẻ đang vui mừng vì ngày càng có nhiều sự lựa chọn mua sắm giá rẻ trực tiếp từ Trung Quốc, thì tại Indonesia, chính quyền nước này đã ra một quyết định bất ngờ đó là cấm nền tảng thương mại điện tử Temu, xuất phát từ những lo ngại về tác động tiêu cực đối với các doanh nghiệp vi mô, nhỏ và vừa (MSME) trong nước. 

Temu nổi tiếng với mô hình bán hàng trực tiếp từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng. Mô hình này giúp Temu cung cấp hàng hóa với mức giá rẻ hơn, do không phải qua trung gian như các nhà phân phối hoặc đại lý trong nước.

Chính quyền Indonesia lo ngại rằng việc cho phép Temu hoạt động sẽ dẫn đến việc hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc tràn ngập thị trường, gây sức ép cạnh tranh không công bằng lên các doanh nghiệp nhỏ trong nước. Những sản phẩm này có thể đánh bật các doanh nghiệp nhỏ khỏi thị trường, dẫn đến sự "phá hủy" dần dần hệ sinh thái kinh doanh trong nước.

Theo ông Budi Arie Setiadi, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Indonesia, sự hiện diện của Temu không mang lại lợi ích gì cho nền kinh tế, mà trái lại, có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến các doanh nghiệp MSME.

Ngoài ra, mô hình kinh doanh trực tiếp của Temu cũng không phù hợp với các quy định thương mại của Indonesia, vốn yêu cầu các công ty nước ngoài phải hợp tác với các nhà phân phối nội địa. Các quan chức Indonesia đã chỉ ra rằng sự vi phạm này của Temu càng làm tăng thêm lo ngại về việc nền tảng này có thể gây ảnh hưởng xấu đến thị trường trong nước.

Rủi ro "bóp nghẹt" doanh nghiệp nội địa

Việc nhiều sàn thương mại điện tử Trung Quốc cung cấp hàng hóa với giá siêu rẻ do mua trực tiếp từ nhà máy sản xuất có thể gây ra những thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp nội địa. 

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ khó cạnh tranh về giá vì không có khả năng giảm chi phí sản xuất hoặc bỏ qua các khâu trung gian như các nền tảng thương mại điện tử lớn của Trung Quốc.

Một trong những nguyên nhân chính khiến giá hàng hóa từ các nền tảng Trung Quốc rẻ hơn là do họ trực tiếp kết nối với các nhà sản xuất, bỏ qua các nhà phân phối hoặc đại lý trung gian. Điều này giúp giảm chi phí vận hành và vận chuyển, đồng thời tận dụng quy mô sản xuất lớn của các nhà máy ở Trung Quốc.

Hậu quả là doanh thu của các doanh nghiệp nội địa bị sụt giảm, dẫn đến việc khó duy trì lợi nhuận, thậm chí là phá sản. 

Điều này đặc biệt đáng lo ngại ở các quốc gia đang phát triển, nơi mà hệ thống kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ rất dễ bị tổn thương bởi cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhập khẩu giá rẻ. Tình trạng này đã được ghi nhận tại nhiều quốc gia, trong đó có Indonesia.

Đặc biệt, mặc dù các sản phẩm từ Trung Quốc thường có giá rẻ, chất lượng của chúng lại là một yếu tố đáng quan tâm. Nhiều sản phẩm giá rẻ không đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao, và điều này có thể tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh với các sản phẩm nội địa chất lượng hơn. 

Đối với các doanh nghiệp trong nước, việc phải cạnh tranh về giá có thể khiến họ phải giảm chi phí sản xuất, dẫn đến nguy cơ giảm chất lượng sản phẩm để duy trì lợi nhuận. Khi đó, toàn bộ thị trường tiêu dùng có thể bị ảnh hưởng, khi người tiêu dùng dần quen với việc mua hàng hóa giá rẻ nhưng chất lượng thấp hơn.

Việc giảm chất lượng sản phẩm nội địa không chỉ làm suy giảm danh tiếng của thương hiệu quốc gia mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng đối với hàng hóa trong nước.

Dòng tiền rời khỏi nền kinh tế quốc nội

Đặc biệt, việc thường xuyên sử dụng các sàn thương mại điện tử trực tiếp từ Trung Quốc có thể dẫn đến dòng tiền của nền kinh tế bị chảy ra nước ngoài, thay vì được lưu thông trong các doanh nghiệp nội địa. 

Khi người tiêu dùng chọn mua hàng từ các nền tảng thương mại điện tử như Temu, Shein, hay AliExpress, phần lớn số tiền họ chi trả sẽ đi thẳng về các nhà cung cấp nước ngoài.

Điều này làm giảm lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế, khiến các doanh nghiệp địa phương khó khăn hơn trong việc duy trì hoạt động kinh doanh, đầu tư và phát triển. Việc tiền liên tục chảy ra ngoài có thể dẫn đến thiếu hụt dòng tiền trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập của doanh nghiệp nội địa.

Không chỉ vậy, việc mua sắm qua các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc có thể thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân. Khi người tiêu dùng chuyển sang mua các sản phẩm giá rẻ từ nước ngoài, nhu cầu đối với hàng hóa sản xuất trong nước sẽ giảm đi. 

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu của các nhà sản xuất và doanh nghiệp địa phương, mà còn dẫn đến việc giảm nhu cầu tiêu thụ hàng hóa nội địa, giảm sản lượng hay hạn chế đầu tư vào các ngành sản xuất trong nước.

Đáng chú ý, việc người tiêu dùng mua hàng trực tiếp từ nước ngoài vẫn hiện hữu rủi ro gây thất thoát nguồn thu thuế từ hoạt động thương mại điện tử.

Ngoài ra, sự gia tăng trong mua sắm hàng hóa nhập khẩu thông qua các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài có thể làm mất cân bằng thương mại của một quốc gia, khi nhập khẩu tăng mạnh mà xuất khẩu không theo kịp. Điều này khiến thâm hụt cán cân thương mại tăng lên, ảnh hưởng đến vị thế tài chính của Việt Nam trên thị trường quốc tế.