Ngày 12/6, Quốc hội đã thông qua nghị quyết sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, cả nước còn 34 tỉnh, thành phố. Trong đó, sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của TP.HCM, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và tỉnh Bình Dương thành thành phố mới có tên gọi là TP.HCM.

Nút thắt hạ tầng giao thông kìm chân tốc độ tăng trưởng kinh tế

TP.HCM và Bình Dương là hai đầu tàu kinh tế phát triển bậc nhất phía Nam hiện nay với mật độ dân cư cao, hệ thống doanh nghiệp trong nước và FDI hoạt động sôi nổi. Bình Dương hiện có hơn 30 khu công nghiệp tập trung quy mô lớn như VSIP, Sóng Thần, Mỹ Phước, Nam Tân Uyên... thu hút hàng trăm nghìn lao động đến làm việc mỗi ngày từ TP.HCM và các tỉnh lân cận.

Trong khi đó, TP.HCM là trung tâm tài chính, logistics, thương mại và dịch vụ của cả nước, đóng vai trò là đầu mối trung chuyển hàng hóa, chuỗi cung ứng khu vực phía Nam.

Sự phát triển mạnh mẽ về công nghiệp, dịch vụ khiến nhu cầu đi lại, vận chuyển giữa hai địa phương này tăng cao đột biến trong nhiều năm qua. Hằng ngày, có hàng trăm ngàn lượt phương tiện cá nhân và xe tải, container lưu thông qua các tuyến kết nối TP.HCM - Bình Dương, tạo áp lực lớn lên hạ tầng hiện hữu vốn đã quá tải. Chính vì vậy, việc phát triển hệ thống giao thông kết nối hai địa phương không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại của người dân, mà còn giữ vai trò sống còn trong chuỗi giá trị sản xuất - logistics - xuất khẩu toàn vùng.

Hiện tại, giao thông kết nối giữa TP.HCM và Bình Dương chủ yếu qua các tuyến đường bộ chiến lược như: Quốc lộ 13, quốc lộ 1A, quốc lộ 1K, đường Mỹ Phước - Tân Vạn và một số tuyến tỉnh lộ khác. Tuy nhiên, với nhiều đoạn tuyến đã quá tải, chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng của hai địa phương.

Theo ghi nhận, tình trạng ùn ứ giao thông thường xuyên xảy ra trên trục đường chính kết nối giữa TP.HCM với Bình Dương. Trong đó, đoạn quốc lộ 13 qua TP.HCM (từ cầu Bình Triệu đến ranh giới Bình Dương) đang là “nút thắt cổ chai” khi chỉ rộng 19 - 27m.

Hay tại nút giao Tân Vạn, nơi giao cắt giữa quốc lộ 1A, đường Vành đai 3, tình trạng kẹt xe diễn ra thường xuyên, đặc biệt vào đầu giờ sáng và cuối buổi chiều. Đây là điểm kết nối chiến lược giữa TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai nên mật độ phương tiện lớn, bao gồm: Xe tải nặng, container, xe buýt công nhân và xe cá nhân. Khi xảy ra sự cố hoặc chỉ cần một chiếc xe chết máy, toàn bộ khu vực lập tức rơi vào cảnh ùn tắc kéo dài.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra trên đường tỉnh 743 đoạn qua TP Thuận An và TP Dĩ An (Bình Dương) vốn là trục chính kết nối các khu công nghiệp lớn với cảng ICD Sóng Thần, cảng Phúc Long (TP Thủ Đức). Áp lực lưu thông mỗi ngày hiện vượt quá sức chịu tải, khiến người dân và tài xế mệt mỏi khi lưu thông.

Tại khu vực cầu vượt Linh Xuân, cửa ngõ phía Đông Bắc TP.HCM - điểm giao giữa quốc lộ 1K, quốc lộ 1A, dòng xe từ Đồng Nai, Bình Dương đổ về TP.HCM luôn tạo áp lực lớn vào khung giờ cao điểm. Khu vực này là "điểm đen" kẹt xe suốt nhiều năm qua, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động vận chuyển hàng hóa và đi lại của hàng chục nghìn người dân, công nhân mỗi ngày.

Theo nhiều chuyên gia giao thông, sở dĩ tình trạng kẹt xe tại các trục kết nối TP.HCM - Bình Dương ngày càng trầm trọng là do hệ thống hạ tầng hiện hữu không còn phù hợp với tốc độ đô thị hóa, gia tăng phương tiện và nhu cầu sản xuất, logistics. Mặt khác, việc các tuyến đường huyết mạch chưa được đầu tư mở rộng đồng bộ, thiếu các tuyến vành đai hoàn chỉnh và mạng lưới giao thông công cộng liên vùng khiến toàn bộ lưu lượng phương tiện bị dồn ứ vào một số "điểm nghẽn" cố định, khó tháo gỡ.

Giải pháp căn cơ cho bài toán này là cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư, mở rộng các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ trọng yếu, đồng thời sớm hoàn thành vành đai 3, vành đai 4, mở tuyến metro liên vùng, tăng cường kết nối vận tải đa phương thức. Chỉ khi có một hệ thống giao thông đồng bộ, thông suốt, mới có thể tháo gỡ "điểm nghẽn cổ chai", mở rộng không gian phát triển, nhất là khi TP.HCM, Bình Dương sáp nhập, "đại thành phố" thực sự là đầu tàu kinh tế phía Nam, bứt phá mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Tăng tốc dự án trọng điểm, mở đường phát triển liên kết vùng

Trước khi thông qua việc sáp nhập các địa phương, TP.HCM và Bình Dương đã có thời gian dài đánh giá, nghiên cứu, đề xuất cũng như triển khai các dự án giao thông trọng điểm kết nối các tỉnh lân cận.

Trong đó, dự án BOT mở rộng quốc lộ 13 đoạn qua TP.HCM có tổng mức đầu tư hơn 20.900 tỷ đồng, sẽ mở rộng tuyến từ cầu Bình Triệu đến ranh giới Bình Dương lên 60m, quy mô 10 làn xe. Đặc biệt, một tuyến cầu cạn dài 3,2km với 4 làn xe sẽ được xây dựng từ nút giao Bình Triệu đến ngã tư Bình Phước để tách dòng lưu thông. Dự kiến, dự án khởi công năm 2026, hoàn thành năm 2028.

Trong khi đó, dự án Vành đai 3 TP.HCM đi qua TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An đang được triển khai. Khi hoàn thành (năm 2026), trục đường này sẽ là trục giao thông chiến lược, phân luồng hiệu quả xe tải, xe container, giảm áp lực giao thông nội đô và nâng cao năng lực kết nối toàn vùng.

Hay đường nối từ nút giao Gò Dưa (Vành đai 2) đến cao tốc TP.HCM - Chơn Thành đang được hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự kiến khởi công trong quý I/2026. Đây là tuyến đường dự kiến sẽ mở rộng giao thông giữa hai địa phương cũng như khai thác vận tải hành khách, hàng hóa hiệu quả. Trong đó, đoạn qua TP.HCM dài 1,65km, mở rộng lên 60m và đoạn qua Bình Dương dài 7,15km (đường ĐT743 hiện hữu) cũng mở rộng lên 60m.

Bên cạnh đó, dự án Vành đai 4 TP.HCM dài hơn 200km đi qua 5 tỉnh thành bao gồm TP.HCM và Bình Dương cũng đang trong giai đoạn chuẩn bị thực hiện. Đoạn qua TP.HCM có chiều dài 16,7km, dự kiến hoàn thành năm 2028, còn đoạn qua Bình Dương dài 48km sẽ được triển khai độc lập, khi hoàn thành sẽ tạo ra vành đai hành lang vận tải khép kín bên ngoài khu vực nội đô, giúp phân luồng hiệu quả lượng lớn xe tải, xe container không cần đi xuyên tâm thành phố.

Đặc biệt, tuyến metro TP.HCM - Bình Dương dài hơn 32km, đi qua bốn thành phố gồm Dĩ An, Thuận An, Tân Uyên và Thủ Dầu Một, kết thúc tại depot tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên sẽ giúp kết nối thuận lợi giao thông công cộng hai địa phương. Với vận tốc 120km/h, tổng vốn đầu tư hơn 64.000 tỷ đồng, tuyến metro sẽ là cú hích lớn cho giao thông công cộng liên vùng, dự kiến vận hành từ năm 2031.

Có thể thấy, việc TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu "về cùng một nhà" đã mở ra cơ hội lớn để tái cấu trúc không gian phát triển, hình thành vùng đô thị hiện đại, thông minh, có sức cạnh tranh bậc nhất cả nước. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, hoàn thiện hệ thống hạ tầng liên vùng không thể chỉ dừng ở việc "nối đường".

Theo đó, cùng với việc thúc đẩy các dự án giao thông trọng điểm, công tác quản lý quy hoạch và tổ chức không gian đô thị giữa các khu vực sáp nhập cần được đặt ra một cách bài bản, tầm nhìn dài hạn. Việc quy hoạch lại hệ thống đô thị, các trung tâm công nghiệp - dịch vụ - dân cư, phân bố hợp lý các chức năng vùng, tổ chức mạng lưới hạ tầng kỹ thuật - xã hội đồng bộ giữa các khu vực cũ, mới là yêu cầu cấp thiết.

Đây cũng là lúc cần phát huy vai trò điều phối, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các sở ngành để tránh tình trạng manh mún, chồng chéo trong đầu tư, đồng thời đảm bảo tính bền vững về môi trường, xã hội. Một "siêu đô thị vùng" chỉ có thể phát triển mạnh mẽ nếu có sự tích hợp chặt chẽ giữa giao thông, quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại.

Hé lộ liên danh nhà đầu tư đường Vành đai 4 TP.HCM qua Bình Dương

Liên danh Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp, Công ty CP Phát triển hạ tầng kỹ thuật - Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả được lựa chọn là nhà đầu tư dự án đường Vành đai 4 TP.HCM đoạn cầu Thủ Biên - sông Sài Gòn theo phương thức PPP.