Vì sao kéo dài cơ chế đặc thù mỏ vật liệu cho 4 dự án cao tốc lớn?

Khó hoàn thành thủ tục cấp mỏ trong thời gian ngắn

Tại Nghị quyết thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ mới được Quốc hội thông qua, có 21 dự án nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nằm trong hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng (trong thời gian Nghị quyết này có hiệu lực).

Việc khai thác khoáng sản được thực hiện đến khi hoàn thành dự án. Trường hợp không phải lập dự án đầu tư khai thác khoáng sản thì không phải thực hiện thủ tục lập báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Đáng chú ý, trong nhóm dự án này, 4 dự án cao tốc lớn đã được đề cập trong danh mục để kéo dài thời gian áp dụng cơ chế đặc thù về khai thác mỏ vật liệu, gồm: cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột giai đoạn 1 và cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1.

Theo Bộ GTVT, chính sách đặc thù về khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 được áp dụng trong hai năm 2022 và 2023.

Trong quá trình thực hiện có nhiều cách hiểu và quan điểm chưa thống nhất. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã phải tiếp tục hướng dẫn, chỉ đạo, hỗ trợ các chủ đầu tư, nhà thầu thi công xây dựng thực hiện các công việc liên quan về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Trong đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phải ban hành nhiều văn bản hướng dẫn triển khai chính sách đặc thù.

Lãnh đạo Chính phủ đã nhiều lần trực tiếp kiểm tra các dự án, làm việc với các địa phương và ban hành các công điện yêu cầu các địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn về vật liệu xây dựng cho các dự án.

Song, thực tế, nguồn vật liệu vẫn chưa được các địa phương cấp đủ và cần phải tiếp tục xem xét.

Như vậy, thời gian 1 tháng (từ nay đến 31/12/2023) sẽ không đủ để hoàn thành các thủ tục cấp các mỏ còn lại.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã có các báo cáo đối với 4 dự án đường bộ cao tốc nêu trên. Bộ GTVT cũng đã có báo cáo gửi Ủy ban Kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư về tình hình triển khai, thực hiện Nghị quyết số 43/2022 của Quốc hội.

Trong đó, kiến nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện cơ chế đặc thù về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đến hết năm 2024 hoặc đến khi hoàn thành các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH.

Dự án vẫn "ngóng" vật liệu

Cập nhật về tình hình cung ứng vật liệu cho 4 dự án, Bộ GTVT cho biết, đối với dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2, các dự án thành phần từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa được xác định sử dụng cát từ 79 mỏ đang khai thác và 14 mỏ mở mới.

Tính đến cuối tháng 11/2024, các nhà thầu đã khai thác được 8/14 mỏ. Đất được sử dụng từ 21 mỏ đang khai thác và 74 mỏ mở mới; các nhà thầu đã khai thác được 27/74 mỏ.

Với dự án thành phần đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau, các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long đã bố trí nguồn cung cát đắp được gần 17/19 triệu m3.

Thực tế, đến nay, nhà thầu mới khai thác được 0,7 triệu m3. Hiện vẫn còn hơn 2 triệu m3 chưa xác nhận được nguồn cung cấp và công suất khai thác của các mỏ hiện nay rất thấp.

Tại dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, nguồn cung cấp vật liệu xây dựng trong khu vực đáp ứng nhu cầu, đã trình 14 mỏ đất, 6 mỏ đá, 01 mỏ cát nhưng chưa được xác nhận bản đăng ký khối lượng khai thác.

Với dự án Biên Hòa - Vũng Tàu, nguồn cung vật liệu trong khu vực đáp ứng nhu cầu. Song, khu vực đang triển khai đồng loạt các dự án có thể gây thiếu hụt về công suất cung cấp đất đắp.

Trong khi đó, phục vụ thi công dự án Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và Cần Thơ sử dụng nguồn cát từ An Giang nhưng mới xác định được nguồn khai thác của 7,5 triệu m3 (55% nhu cầu) và đang hoàn thiện thủ tục khai thác.

Tỉnh An Giang và Sóc Trăng đã xác định đủ nguồn cung vật liệu, đang hoàn thiện thủ tục khai thác.