Nhà văn Lý Lan nhận giải Hiệp sĩ Dế Mèn

Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 5 công bố kết quả của mùa giải năm nay với 1 giải Hiệp sĩ Dế Mèn, 5 giải Khát vọng Dế Mèn và 2 Tặng thưởng của hội đồng giám khảo trong tổng số 11 tác phẩm lọt vào vòng chung khảo của giải thưởng. 

Cậu bé 14 tuổi khiến hội đồng chuyên môn bất ngờ

Vòng chung khảo của Giải thưởng Dế Mèn lần 5 có 11 tác phẩm tranh tài, với sự góp mặt của từ những tác giả chuyên nghiệp như Lý Lan, Thái Chí Thanh, Đặng Chương Ngạn, Nguyễn Khắc Cường, Lữ Mai… cho đến những cây bút trẻ mới sáng tác cho thiếu nhi nhưng đã sớm có dấu ấn như May, LinhRab, Lã Thanh Hà, Kiều Bích Hương.

Điểm nổi bật của mùa giải năm nay đã vinh danh một tác phẩm thơ của nữ tác giả trẻ Lã Thanh Hà (bút danh Hà mã đi bộ, sinh năm 1993). Vương quốc nhỏ bí mật là những lời thủ thỉ tâm tình về sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, con người với con người nói chung, giữa trẻ nhỏ và cuộc sống, cây cỏ, muôn loài nói riêng. Sự kết nối này lúc rõ ràng lúc ngầm ẩn, được thể hiện xuyên suốt tập thơ.

Tác phẩm của cô được điểm cao nhất, gần như tuyệt đối cho tập thơ này, PGS.TS, nhà phê bình Ngô Văn Giá, thành viên hội đồng giám khảo đã phải thốt lên: “Đã lâu rồi, mới có một tập thơ viết cho thiếu nhi thành công đến vậy”. 

PGS Văn Giá nhận định: “Lối cảm, lối nghĩ của tác giả trong tập thơ này là của trẻ thơ, thuộc về trẻ thơ. Cảm xúc hồn nhiên, trong trẻo, trìu mến, thanh khiết. Những cách nghĩ, hiểu về thế giới bên ngoài hết sức thông minh, bất ngờ, đột xuất, gây nên những thích thú ở người đọc. 

Tất cả thuộc về một thế giới trẻ thơ thời hiện đại, đương đại, đồng hành với trẻ thơ hôm nay. Tác giả cho thấy một tài năng thơ thiếu nhi đã xuất hiện.

Tác giả đã tạo dựng một thế giới nghệ thuật trẻ trung, tươi mới, hiện đại, không kém phần tinh nghịch, hồn nhiên. Đây là thơ của trẻ em hôm nay”.

Điều đặc biệt, giải thưởng đã tìm ra gương mặt thiếu nhi thực sự xuất sắc để vinh danh. Đó chính là tác phẩm Thư viện kỳ bí của cậu bé Lê Sinh Hùng (14 tuổi) đã đem lại những bất ngờ cho các nhà chuyên môn. 

Tác phẩm thể hiện rất rõ đây là sản phẩm sáng tạo của một bạn nhỏ trong thời hiện đại (lấy cảm hứng từ hoạt hình, truyện nổi tiếng thế giới, truyền thuyết đô thị về những hồn ma trong thư viện, mối quan tâm đến sách vở, các vấn đề về sinh thái).

Với cốt truyện hấp dẫn, lớp lang, mở đầu hấp dẫn, có cao trào và kết thúc vừa vặn, vấn đề môi trường và thông điệp được đặt ra trong Thư viện kỳ bí rất tự nhiên, không khiên cưỡng, cũng không nặng giáo điều.

Cậu bé Sinh Hùng cũng tự vẽ minh họa và tô màu cho tác phẩm của mình. Phần tranh vẽ phục vụ rất đắc lực cho phần chữ. Với sự trọn vẹn nội tại, bản thảo Thư viện kỳ bí cũng đã được chuyển thể kịch bản và dàn dựng thành vở diễn trên sân khấu nhà trường.

Giải thưởng Hiệp sĩ Dế Mèn đã chọn được chủ nhân

Một điều đặc biệt nữa mà giải thưởng năm nay có được chính là chủ nhân của Hiệp sĩ Dế Mèn dành cho nhà văn, dịch giả Lý Lan. Giải này từng trao cho nhà văn Nguyễn Nhật Ánh (2020), và nhà văn Trần Đức Tiến (2023).

Truyện dài Tự truyện một con heo (NXB Trẻ) giành được điểm xuất sắc ở cả vòng sơ khảo và chung khảo, nhà văn Lý Lan đã được hội đồng giám khảo xem xét đến toàn bộ sự nghiệp để trao giải Hiệp sĩ Dế Mèn. 

Lúc viết xong tác phẩm này, nhà văn Lý Lan bộc bạch: "Viết sao cho người đọc trưởng thành hơn khi đọc tác phẩm".

PGS.TS Văn Giá chia sẻ: "Truyện viết rất có nghề. Bầy đặt nhân vật (cả con vật lẫn con người) khá thú vị. Mạch truyện sáng rõ, nhiều chỗ bất ngờ, ngôn ngữ chắt lọc".

Nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận định: “Ưu điểm của tác phẩm này là tác giả rất hiểu đời sống, lối sống của heo và nhiều loài vật khác nên rất sinh động và rất thật. Vấn đề đặt ra rất hay, đó là khát vọng sống tự do, không muốn làm thú cưng. Đây là tác phẩm nổi trội nhất trong các tác phẩm dự giải lần này”.

Nhà văn Lý Lan sinh năm 1957 tại Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Nhiều bạn đọc lâu nay vẫn biết đến bà trong vai trò dịch giả của bộ truyện Harry Potter. 

Bắt đầu sự nghiệp văn học từ những năm 1980, nhà văn Lý Lan đã xuất bản hàng chục tác phẩm văn học gồm truyện, thơ, tiểu thuyết, tản văn. 

Tác phẩm Ngôi nhà trong cỏ của bà đoạt giải A Cuộc thi sáng tác cho nhi đồng (1982 - 1984), sau đó là tác phẩm như Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen. Nhiều độc giả hẳn sẽ nhớ những áng văn như Chuyện của vàng anh và Cổng trường mở ra của bà được đưa vào sách giáo khoa phổ thông.

Về mảng sáng tác cho thiếu nhi, nhà văn Lý Lan cho biết, những câu chuyện mang màu sắc đồng thoại có sức hút đặc biệt với bà, do chịu ảnh hưởng Truyện ngụ ngôn của La Fontaine, Tây du ký của Ngô Thừa Ân, và sau này là Panchatantra của Vishnu Sharma. 

Bà Lý Lan chia sẻ: “Thiếu nhi cần sách giải trí như cần đồ chơi, bánh kẹo, còn văn chương là chất dinh dưỡng nuôi lớn tâm hồn con người, bồi bổ khả năng cảm thông hay sự thông minh cảm xúc (emotional intelligence). 

Một người, dù dành hết thời gian đọc sách khi tuổi còn nhỏ thì cũng vất vả lắm mới hưởng thụ được phần cốt lõi của kho tàng văn học vốn đã đồ sộ của nhân loại”, cũng chính vì điều này mà nhà văn Lý Lan luôn đau đáu với các trang viết của mình.

Với những cống hiến suốt đời cho văn học thiếu nhi, từ Ngôi nhà trong cỏ đến Tự truyện một con heo, cùng nhiều sáng tác, dịch thuật cho thiếu nhi được độc giả yêu thích, nhà văn Lý Lan xứng đáng với giải Hiệp sĩ Dế Mèn.